Ulica Dworcowa w Katowicach

ulica Dworcowa
	Śródmieście
	; Fragment ulicy Dworcowej w lipcu 2023 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Długość	673 m
Przebieg
	Położenie na mapie Katowic ulica Dworcowa
	Położenie na mapie Polski ulica Dworcowa
	Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Dworcowa
	50°15′27,1″N 19°01′23,3″E
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Dworcowa w Katowicach (do 1922^[1] i w latach 1939–1945 Bahnhofstraße^[2]) – jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście. Jej nazwa wywodzi się od starego dworca kolejowego, który się przy niej znajduje.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

Zamknij

Swój bieg zaczyna od skrzyżowania z ul. Juliusza Słowackiego. Następnie biegnie tunelem pod Galerią Katowicką i Dworcem PKP, krzyżuje się z ul. Młyńską (dawniej Mühlstraße), ul. Pocztową, ul. św. Jana i ul. Dyrekcyjną (deptak). Kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicami Andrzeja Mielęckiego i Mariacką Tylną, za którym zamienia się w deptak (jako ul. Mariacka).

Ulica Dworcowa na starych pocztówkach

U zbiegu ulic Dworcowej i Pocztowej powstała pierwsza przychodnia w Katowicach (w budynku zwanym Białą Willą)^[3]. W latach międzywojennych pod numerem 5 swoją siedzibę miała dyrekcja kolei^[4], a pod numerem 9 – „Bar Bufet”, którego właścicielem był Jan Strużyna^[5]. Przy ul. Dworcowej do 1939 działały^[6]: kawiarnia Grang (ul. Dworocwa 11), sklep z wódkami Destylacja Filipa Taterka (ul. Dworocwa 17)^[5], hotel „Central” z 30 pokojami (ul. Dworcowa 11)^[7], restauracja „Kaiser-Automat” Karola Kriegera (ul. Dworcowa 11), restauracja Monopolowa (ul. Dworcowa 7), jadłodajnia Mleczarnia Zdrowia^[8] (ul. Dworcowa 13)^[5], Bank Agrar u Commerzbank^[9] (ul. Dworcowa 13), Dresdener Bank (ul. Dworcowa 3), Kolejkowa Kasa Oszczędności (ul. Dworcowa 18, Książnica Śląska – antykwariat i wypożyczalnia książek (ul. Dworcowa 18). W hotelu „Central” (obecnie „Diament”) początkiem lat dwudziestych XX wieku swoją siedzibę miał Niemiecki Komisariat Plebiscytowy^[10].

W 1945 powstała Dworcowa Kawiarnia i Restauracja pod numerem 9, bar Cristal (pod numerem 14), kawiarnia Skala (pod numerem 13). W latach sześćdziesiątych XX wieku pod numerem 9 istniał antykwariat Domu Książki^[11].

Na ulicy Dworcowej świętowano 140-lecie Katowic^[12].

W ramach przebudowy katowickiego dworca przebudowany został węzeł komunikacyjny w rejonie ulic Pocztowej, Dworcowej i Świętego Jana^[13]^[14]. Prace w ciągu ulicy Dworcowej rozpoczęły się 24 stycznia 2011^[15]. Oferty do przetargu na przebudowę tzw. „węzła wschodniego” firmy mogły zgłaszać do 4 maja 2011^[16]. Ulica Dworcowa w części biegnie teraz tunelem pod galerią handlową i dworcem. Prace zakończono w 2013.

W latach 2019–2020 zmodernizowano ulicę na odcinku od skrzyżowania z ul. św. Jana do skrzyżowania z ul. A. Mielęckiego i ul. Mariacką.

Budynki przy ul. Dworcowej

Ulica Dworcowa została zabudowana w drugiej połowie XIX wieku według planu Nepilly'ego z 1875 (blok zamknięty ulic na wschód od Rynku). W latach trzydziestych XX wieku pod numerem 4 zlokalizowany był Komisariat Kolejowy Policji^[17]^[18].

Przy ul. Dworcowej znajdują się następujące historyczne obiekty:

kompleks zabudowań dworca kolejowego, wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1218/75 z 18 grudnia 1975); granice ochrony obejmują całość założenia usytuowaną w obrębie ulic: Dworcowej, świętego Jana (dawnej 15 Grudnia), Andrzeja Mielęckiego oraz linii torów kolejowych; najstarsze zabudowania kompleksu powstały w roku 1859^[19]; w późniejszych latach został przebudowany w partii środkowej w stylu modernizmu historycznego^[20];
kamienica narożna (ul. Dworcowa 1, róg z ul. A. Mielęckiego), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernistycznym^[21]; w latach 70./80. XX w. mieścił się tam Instytut Ekonomiki Transportu ówczesnej Akademii Ekonomicznej w Katowicach^[22].
budynek dawnej administracji kolei (ul. Dworcowa 3, róg z ul. Dyrekcyjną), wzniesiony w latach siedemdziesiątych XIX wieku w stylu późnego klasycyzmu, przebudowany w 1894^[21]. Grupa Epione, która w 2016 r. kupiła od PKP siedem połączonych kamienic funkcjonujących pod wspólnym adresem Dworcowa 3, planuje otworzyć w nich kompleks z dwiema, nieobecnymi jeszcze na polskim rynku, markami hotelowej sieci Marriott: Fairfield Inn & Suites oraz Tribute Portofio. Przewidziano rewitalizację i nadbudowę dwóch kondygnacji budynku wraz z historyczną, narożną kopułą. Łącznie znaleźć ma się tam ok. 200 pokoi^[23].
Hotel Monopol (ul. Dworcowa 5/7), wpisany do rejestru zabytków 30 kwietnia 1993 (nr rej.: A/1526/93, A/860/2021^[24]), wzniesiony około 1900 w stylu eklektycznym z elementami secesji i neogotyku^[20]^[25], według projektu L. Goldsteina^[26];
budynek dawnego Hotelu Cechowego – obecnie Hotel Diament Plaza (ul. Dworcowa 9), wzniesiony na początku XX wieku w stylu modernistycznym^[21], w latach 1919–21 mieścił się tu Niemiecki Komisariat Plebiscytowy;
budynek dawnej administracji kolei, później hotelu „Central” (ul. Dworcowa 11), wzniesiony w drugiej połowie XIX wieku w stylu historyzmu/neoklasycyzmu, przebudowywany^[21]; w 2009 obiekt rozebrano^[27], a w latach 2018–2019 wzniesiono w tym miejscu nowy budynek jako drugą część sąsiedniego hotelu Diament Plaza^[28];
dawny dom mieszkalny inżyniera J. Squedera (ul. Dworcowa 13, róg z ul. św. Jana), wzniesiony w 1937 w stylu funkcjonalizmu^[21], d. siedziba Galerii Art Nova 2;
kamienica mieszkalna (ul. Dworcowa 15)^[21];
kamienica mieszkalna (ul. Dworcowa 17)^[21].

Przy ulicy swoją siedzibę mają: stary dworzec kolejowy^[29], siedziba Polskiego Ruchu Monarchistycznego, Galeria Art Nova 2 (należąca do ZPAF).

[1]
J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
[2]
Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 2013-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
[3]
Historia. OLK Katowice. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[4]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 90. ISBN 83-913341-0-4.
[5]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.
[6]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 92. ISBN 83-913341-0-4.
[7]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 87. ISBN 978-83-7729-021-7.
[8]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 86. ISBN 978-83-7729-021-7.
[9]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 51. ISBN 978-83-7729-021-7.
[10]
Śladami powstańców śląskich po Katowicach (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-08-15]
[11]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 93. ISBN 83-913341-0-4.
[12]
140-lecie Katowic świętowaliśmy na Dworcowej. miasta.gazeta.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[13]
Urząd Miasta Katowice: Obwieszczenie o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „Przebudowa Węzła Wschodniego w rejonie ulic Pocztowa, Dworcowa, Św.Jana (zad. 7-9) w Katowicach, ulice Pocztowa, Dworcowa, Św. Jana.”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[14]
Urząd Miasta Katowice: Obwieszczenie w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „Przebudowa Węzła Wschodniego w rejonie ulic Pocztowa, Dworcowa, Św.Jana (Zadanie 7-9) w Katowicach, ulice Pocztowa, Dworcowa, Św. Jana.”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[15]
Od 24 stycznia plac Szewczyka wyłączony z ruchu!. katowice.eu. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[16]
Jest przetarg na przebudowę ulic wokół dworca kolejowego www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-08-15]
[17]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
[18]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 17. ISBN 83-913341-0-4.
[19]
Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, s. 18. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).
[20]
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[21]
Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
[22]
Janusz Kalinowski: Katowice i okolice. Przewodnik. Wyd. I. Warszawa: Sport i Turystyka, 1981, s. 58. ISBN 83-217-2352-7.
[23]
W Katowicach powstanie dwumarkowy kompleks Marriotta. 2022-02-02. [dostęp 2023-07-21]. (pol.).
[24]
SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
[25]
Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2011-08-15].
[26]
Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 62. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
[27]
Katowice: Wielka rozbiórka kamienicy na Dworcowej (pol.) www.mmsilesia.pl [dostęp 2011-08-15]
[28]
MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 28, ISBN 978-83-7729-502-1.
[29]
Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-08-15]

E. Wieczorek; Spacery po Katowicach, Urząd Miasta Katowice: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą, Katowice Grudzień 2003, ISBN 83-918152-5-0.
Katowice - Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, ss. 11, 14, 15, 17.
Georg Hoffmann, Historia Miasta Katowice, przeł. D. Makselon, M. Skop, Muzeum Śląskie, Katowice 2003, ISBN 83-87455-97-0, s. 145.
K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, ss. 38, 55.
Lech Szaraniec, Górny Śląsk - Przewodnik, wyd. Muza, Warszawa 1997, ISBN 83-7079-875-6, s. 70.
Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.

Górnośląskie Dziedzictwo: Nie bójmy się historii i zabytków Katowic. gornoslaskie-dziedzictwo.com. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[1] [1]
J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.

[2] [2]
Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 2013-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).

[3] [3]
Historia. OLK Katowice. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[4] [4]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 90. ISBN 83-913341-0-4.

[wj95-5] [5]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.

[dziewiecdwa-6] [6]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 92. ISBN 83-913341-0-4.

[7] [7]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 87. ISBN 978-83-7729-021-7.

[8] [8]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 86. ISBN 978-83-7729-021-7.

[wj51-9] [9]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 51. ISBN 978-83-7729-021-7.

[10] [10]
Śladami powstańców śląskich po Katowicach (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-08-15]

[11] [11]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 93. ISBN 83-913341-0-4.

[12] [12]
140-lecie Katowic świętowaliśmy na Dworcowej. miasta.gazeta.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[13] [13]
Urząd Miasta Katowice: Obwieszczenie o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „Przebudowa Węzła Wschodniego w rejonie ulic Pocztowa, Dworcowa, Św.Jana (zad. 7-9) w Katowicach, ulice Pocztowa, Dworcowa, Św. Jana.”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[14] [14]
Urząd Miasta Katowice: Obwieszczenie w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „Przebudowa Węzła Wschodniego w rejonie ulic Pocztowa, Dworcowa, Św.Jana (Zadanie 7-9) w Katowicach, ulice Pocztowa, Dworcowa, Św. Jana.”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[15] [15]
Od 24 stycznia plac Szewczyka wyłączony z ruchu!. katowice.eu. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[16] [16]
Jest przetarg na przebudowę ulic wokół dworca kolejowego www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-08-15]

[17] [17]
Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.

[18] [18]
Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 17. ISBN 83-913341-0-4.

[digkat-19] [19]
Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, s. 18. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).

[jjj-20] [20]
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[mega-21] [21]
Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).

[22] [22]
Janusz Kalinowski: Katowice i okolice. Przewodnik. Wyd. I. Warszawa: Sport i Turystyka, 1981, s. 58. ISBN 83-217-2352-7.

[23] [23]
W Katowicach powstanie dwumarkowy kompleks Marriotta. 2022-02-02. [dostęp 2023-07-21]. (pol.).

[24] [24]
SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]

[25] [25]
Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2011-08-15].

[uliceiplace-26] [26]
Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 62. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).

[27] [27]
Katowice: Wielka rozbiórka kamienicy na Dworcowej (pol.) www.mmsilesia.pl [dostęp 2011-08-15]

[28] [28]
MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 28, ISBN 978-83-7729-502-1.

[29] [29]
Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-08-15]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

Ulica Dworcowa w Katowicach

Wikiwand in your browser!

Wikiwand in your browser!

Przebieg

Historia

Obiekty i zabytki

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne