Wysoka (Tatry)
góra w Tatrach Wysokich Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wysoka (słow. Vysoká, niem. Tatraspitze, węg. Tátra-csúcs[1]) – dwuwierzchołkowy szczyt o wysokości 2559 m[2], położony w grani głównej Tatr po stronie słowackiej. Wierzchołki mają prawie równą wysokość (wyższy o około 25 cm jest wierzchołek południowo-wschodni[3]), a rozdziela je położona około 22 m niżej Przełączka w Wysokiej (Štrbina vo Vysokej)[4]. Wcześniejsze źródła podawały wysokość szczytu jako 2547 m[5][6] lub 2560 m[1][7].
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2559 m n.p.m. |
| Wybitność |
298 m |
| Pierwsze wejście |
1874 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°10′21,4″N 20°05′39,0″E | |
Wysoka należy do Wielkiej Korony Tatr[8].
Masyw Wysokiej położony jest pomiędzy masywami Rysów (rozdziela je przełęcz Waga – sedlo Váha) i Ganku (Gánok – rozdziela je szeroka Rumanowa Przełęcz). W grani w kierunku od Wysokiej do Małego Ganku (najbardziej na zachód wysuniętego wierzchołka w masywie Ganku) wyróżnia się następujące obiekty[9]:
- Zachodnia Rumanowa Przełęcz (Západné Rumanovo sedlo),
- Rumanowe Czuby (Rumanové zuby) przedzielone przełęczą:
- Zachodnia Rumanowa Czuba (Západný Rumanov zub),
- Pośrednia Rumanowa Przełęcz (Prostredné Rumanovo sedlo),
- Wschodnia Rumanowa Czuba (Východný Rumanov zub),
- Wschodnia Rumanowa Przełęcz (Východné Rumanovo sedlo),
- Bartkowa Turnia (Bartkova veža),
- Bartkowa Przełączka (Bartkova štrbina).
Słowacy grań między Wysoką a Bartkową Turnią nazywają Rumanov hrebeň[9].
Cztery najwyższe szczyty masywu, zwane Koroną Wysokiej (Koruna Vysokej), to kolejno od północnego zachodu[4]:
- Ciężki Szczyt, zwany dawniej Czeskim Szczytem (Ťažký štít), wznoszący się bezpośrednio powyżej Wagi, a od głównych wierzchołków oddzielony Przełęczą pod Wysoką,
- północno-zachodni wierzchołek Wysokiej, z krzyżem,
- południowo-wschodni wierzchołek Wysokiej,
- Smoczy Szczyt (Dračí štít), oddzielony Przełęczą pod Smoczym Szczytem, w którego południowo-wschodniej grani wyróżniają się znacznie już niższe Szarpane Turnie (Ošarpance), z których najwyższa jest Wielka Szarpana Turnia (Veľký Ošarpanec).
Południowo-wschodni wierzchołek jest zwornikiem dla dwóch bocznych grani[4]:
- Siarkańskiej Grani (Dračí hrebeň) z Siarkanem i Złomiską Turnią,
- południowo-wschodniej grani Wysokiej ze Smoczym Szczytem i Szarpanymi Turniami.
Masyw Wysokiej góruje nad dolinami[7]:
- Doliną Ciężką (Ťažká dolina) – odgałęzieniem Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina); opada do niej 550-metrowej wysokości północna ściana[10], kulminująca w obu wierzchołkach Wysokiej, poniżej której rozległe pola piargów schodzą do Zmarzłego Stawu[4],
- Dolinką Smoczą (Dračia dolinka) – północno-zachodnim odgałęzieniem Doliny Złomisk (Zlomisková dolina), która jest odnogą Doliny Mięguszowieckiej,
- Złomiską Zatoką (Kotlinka pod Dračím sedlom) – niewielkim odgałęzieniem Doliny Złomisk wciśniętym pomiędzy dwie boczne granie Wysokiej,
- Dolinką Rumanową (Rumanova dolinka) – północnym odgałęzieniem Doliny Złomisk; opada do niej wschodnia, 450-metrowa ściana, w swej górnej, mniej stromej części podzielona rozdwajającym się, wielkim żlebem i kulminująca w południowo-wschodnim wierzchołku[4].
Wysoka, widok z Wyżniej Koprowej Przełęczy
Szczyty Wysokiej
Wysoka, widok z Ganku
Korona Wysokiej od południa
Wysoka i Ciężki Szczyt ze zboczy Rysów
.jpg)
.JPG)
Pierwsze odnotowane wejścia[4]:
- wejście pierwsze (przez Siarkańską Przełęcz) – Mór Déchy, Ján Ruman Driečny (młodszy) i Martin Spitzkopf, 3 września 1874 r.,
- wejście drugie (od Wagi) – Adam Asnyk, Jan Gwalbert Pawlikowski, Mieczysław Gwalbert Pawlikowski, Józef Fronek, Jakub Giewont, Józef Sieczka, Maciej Sieczka, 27 lipca 1876 r.,
- wejście zimowe – Harry Berceli, Károly Jordán, Johann Franz (senior) i Paul Spitzkopf, 11 kwietnia 1903 r.
- do historii przeszło również przejście północnych urwisk przez Aleksandra Znamięckiego i Romana Kordysa, 28 sierpnia 1908 r. Otworzyło ono w taternictwie nową epokę zdobywania wielkich i trudnych technicznie ścian.
W 1877 r. na szczycie był Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Z uwagi na rosnącą popularność szczytu Towarzystwo Tatrzańskie ułatwiło wejście na szczyt, zakładając metalowe klamry (na drodze od Wagi, tzw. droga przez Pazdury). W 1958 r. umieszczono na północno-zachodnim wierzchołku żelazny krzyż. Potajemnie uczynili to chatarzy schroniska pod Rysami[11].
Wysoka według wyników polskiej ankiety uważana jest za najpiękniejszy szczyt Tatr[12]. Jej ścianami poprowadzono wiele dróg taternickich. Nie jest on jednak dostępny dla turystów, nie prowadzi na niego znakowany szlak. Istnieje możliwość wejścia na ten jeden z najtrudniej dostępnych szczytów z uprawnionym przewodnikiem – raczej dla osób o aspiracjach taternickich. Grupa może liczyć nie więcej niż 5 osób, od jej uczestników wymagane jest obycie z przepaścistymi widokami i śniegami, na trasie występują znaczne trudności techniczne. Swojej wysokości i położeniu w grani Wysoka zawdzięcza bardzo rozległy widok. Tytus Chałubiński w 1879 pisał o niej: „Stąd jednocześnie i grupę Gierlachu i szczególniej Krywania doskonale opatrzysz, nie mówiąc już o zachodnich szczytach. Jeden tylko zarzut można zrobić temu punktowi, że z niego nie widzisz Wysokiej, bo ona istotnie każdej panoramie tatrzańskiej nadaje szczególny wdzięk wykwintnymi swoimi kształty”. Widok – rozleglejszy z wierzchołka południowo-wschodniego – podobny jest do panoramy z Rysów[4].
Dawniej nazwa Wysoka była używana także w odniesieniu do innych szczytów tatrzańskich – Staroleśnego Szczytu, Łomnicy i Krywania.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
