![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/XMM-Newton.jpg/640px-XMM-Newton.jpg&w=640&q=50)
XMM-Newton
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
XMM-Newton (od ang. X-ray Multi-Mirror Newton) – satelita naukowy Europejskiej Agencji Kosmicznej służący do obserwacji Wszechświata w ultrafiolecie i promieniowaniu rentgenowskim.
![]() Makieta satelity XMM-Newton w Tuluzie we Francji | |||
Inne nazwy |
High Throughput X-ray Spectroscopy Mission | ||
---|---|---|---|
Indeks COSPAR |
1999-066A | ||
Indeks NORAD |
25989 | ||
Organizacja | |||
Zaangażowani | |||
Rakieta nośna | |||
Miejsce startu | |||
Orbita (docelowa, początkowa) | |||
Perygeum |
7000 km | ||
Apogeum |
114 000 km | ||
Okres obiegu |
2880 min | ||
Nachylenie |
40° | ||
Mimośród |
0,795 | ||
Czas trwania | |||
Początek misji |
10 grudnia 1999 14:32 UTC | ||
Wymiary | |||
Masa całkowita |
3800 kg | ||
|
Satelita został nazwany na cześć wybitnego fizyka Isaaca Newtona; pierwotna nazwa brzmiała: High Throughput X-ray Spectroscopy Mission.
Wystrzelony 10 grudnia 1999 roku na pokładzie rakiety nośnej Ariane 5, z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej. XMM-Newton został umieszczony na 48-godzinnej orbicie eliptycznej o bardzo dużej ekscentryczności i nachyleniu 40° (w apogeum sonda znajdowała się w odległości 114 000 km od Ziemi, natomiast w perygeum jedynie ok. 7000 km). Parametry orbity są zmienne (perygeum zmieniało się w zakresie pomiędzy 6000 a 22 000, a apogeum pomiędzy 99 000 a 115 000), jednak okres obiegu Ziemi cały czas wynosi 48 godzin.
Kosmiczne obserwatorium ważyło podczas startu 3800 kg, ma długość 10 m i rozpiętość 16 m (z rozłożonymi panelami baterii słonecznych). Posiada trzy teleskopy promieniowania rentgenowskiego, skonstruowane przez włoską firmę Media Lario, z których każdy zawiera 58 koncentrycznych luster (typu Wolter I). Łączna powierzchnia zbierająca promienie X wynosi 4300 cm². Trzy kamery EPIC (European Photon Imaging Cameras) są czułe na energię z zakresu od 0,2 keV do 12 keV. Inne instrumenty pomiarowe to: dwa spektrometry (czułość poniżej ~2 keV), teleskop Ritchey’a-Chretiena optyczny/ultrafioletowy o średnicy 30 cm.
Misja została zaproponowana w roku 1984 i przyjęta w 1985; zespół projektowy został powołany w roku 1993, a prace rozwojowe ruszyły w 1996. Satelita został zbudowany i przetestowany w okresie od marca 1997 do września 1999. Początkowo, czas trwania misji został ustalony na dwa lata, ale później był kilkukrotnie przedłużany, i obecnie ESA zakłada, że misja XMM potrwa do końca 2016 roku[1]. Obserwacje są kierowane i archiwizowane w ośrodku European Space Astronomy Centre (VILSPA) w Villafranca del Castillo w Hiszpanii. Przetwarzanie i zbieranie danych odbywa się także w XMM-Newton Survey Science Centre na Uniwersytecie Leicester (Anglia).
XMM-Newton jest częścią programu Horizon 2000.