Zamek w Miliczu

Zamek w Miliczu – zabytkowy^[1] zamek wybudowany pod koniec XIII w. w Miliczu^[2] nad rzeką Barycz.

Zamek w Miliczu

nr rej. A/2437/878 z 19.06.1961
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Milicz
Typ budynku	zamek
Ukończenie budowy	połowa XIV w.
Ważniejsze przebudowy	XV w.
Położenie na mapie Milicza Zamek w Miliczu
Położenie na mapie Polski Zamek w Miliczu
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Miliczu
Położenie na mapie powiatu milickiego Zamek w Miliczu
Położenie na mapie gminy Milicz Zamek w Miliczu
51°31′39″N 17°16′17″E

Historia

Badania z końca XX w. wykazały, że zamek w Miliczu jest obiektem wielokrotnie przebudowywanym i wyodrębniono kilka faz jego rozbudowy. Najstarszą, murowaną część budowli, określano pałacem biskupim.

Pozyskany i przebadany materiał przesunął wcześniejsze datowania zamku z połowy XIV wieku na schyłek XIII w.^[2] (wcześniejsze datowanie znalazło odzwierciedlenie we wpisie w 1961 r. do rejestru zabytków^[3]).

W momencie budowy był trzecią co do wielkości rezydencją na Śląsku^[4]. Przypuszczano, że fundatorem zamku jako swojej rezydencji był bp. Tomasz I, lecz zapis o wykupie w 1319 r. zamku milickiego z rąk „polskiego palatyna” Alberta^[5] sugeruje, iż wcześniej właścicielem zamku był książę. Zamek miał trzy urządzenia ustępowe (po jednym na każdej z kondygnacji) co w tamtym okresie było wyjątkowym luksusem^[6].

8 maja 1282 r. w zamku doszło do podpisania tzw. „Ugody milickiej” pomiędzy Krzyżakami, a księciem Mściwojem II. Zakon krzyżacki podważał prawa Mściwoja II do pomorza wschodniego i zgłosił sprawę do rozstrzygnięcia papieżowi Marcinowi IV. Papież zlecił przeprowadzenie śledztwa, swojemu legatowi Filipowi z Fermo. Legat dla bezpieczeństwa ulokował się w pałacu biskupów wrocławskich w Miliczu, gdzie prowadził sprawę^[7].

W lutym 1282 r. w Kępnie książę pomorski Mściwoj II podpisał układ z księciem wielkopolskim Przemysłem II (Umowa kępińska), gdzie dokonał darowizny swojego księstwa na rzecz Przemysła II. W rezultacie po rozmowach przedstawicieli obu stron sprawa sporu zakończyła się tzw. „Ugodą milicką”, w myśl której Mściwój II został zmuszony do oddania zakonowi krzyżackiemu ziemię gniewską i kilku wsi na Żuławach^[8].

Właściciele

W XVI w. Maltzanowie weszli w posiadanie dwóch dolnośląskich wolnych państw stanowych: Sycowa – w latach 1530–1571 – oraz Milicza – od 1590 r. W 1694 r. bracia Joachim Wilhelm i Mikołaj Andrzej otrzymali tytuł czeskich hrabiów. W 1774 r. hr. Joachim Andrzej otrzymał tytuł dziedzicznego wyższego podskarbiego na Dolnym Śląsku. Od ustanowienia w 1854 r. wyższej izby pruskiego parlamentu, tj. Izby Panów, wolny pan stanowy Milicza był dziedzicznym członkiem.

Panowie Milicza

• 1590-1625 – Joachim III (ur. 1559, zm. 1625) – syn Jana Bernarda I
• 1625-1628 – Joachim IV (ur. 1593, zm. 1654), Jan Bernard II (ur. 1597, zm. 1667), Wilhelm – synowie Joachima III
• 1628-1654 – Joachim IV
• 1654-1693 – Joachim Andrzej I (ur. 1630, zm. 1693) – syn Joachima IV
• 1693-1728 – Joachim Wilhelm (ur. 1661, zm. 1728) – syn Joachima Andrzeja I, od 1694 r. czeski hrabia
• 1728-1729 – Franciszek (ur. 1698, zm. 1729) – bratanek Joachima Wilhelma
• 1729-1735 – Leopold Wilhelm (ur. 1705, zm. 1735) – brat Franciszka
• 1735-1786 – Joachim Andrzej II (ur. 1707, zm. 1786) – brat Leopolda Wilhelma
• 1786-1817 – Joachim Karol II (ur. 1733, zm. 1817) – syn Joachima Andrzeja II
• 1817-1850 – Joachim Aleksander (ur. 1764, zm. 1850) – syn Joachima Karola
• 1850-1878 – August (ur. 1825, zm. 1878) – wnuk Joachima Aleksandra
• 1878-1921 – Andrzej (ur. 1863, zm. 1921) – syn Augusta
• 1921-1940 – Joachim Karol III (ur. 1905, zm. 1940) – syn Andrzeja
• 1940-1945 – Jan Mortimer (ur. 1937) – syn Joachima Karola – fakt. Elżbieta hr. von Zech (ur. 1913), wdowa po Joachimie Karolu

• 
  Najstarsza część zamku, po lewej stronie fotografii
• 
  Herb von Maltzahn

Zobacz też

• Pałac klasycystyczny w Miliczu

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024.
2. JustynaJ. Kolenda JustynaJ., Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu., 2008, str. 53, kol. II, wers 20.
3. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 127. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
4. JustynaJ. Kolenda JustynaJ., Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu., 2008, str. 140, kol. I, wers 8.
5. MartaM. Młynarska-Kaletynowa MartaM., Milicz – Atlas Historyczny Miast Polskich [online], 2017, str. 11, kol. I, wer. 75 [dostęp 2019-08-11] (pol.).
6. MałgorzataM. Chorowska MałgorzataM., AndrzejA. Kudła. AndrzejA., Nie tylko zamki. Architektura i historia średniowiecznego zamku w Miliczu., 2005, str. 87, wers 25.
7. K.K. Zielińska K.K., Zjednoczenie Pomorza Gdańskiego z Wielkopolska pod koniec XIII w. Umowa kępińska 1282 r., Toruń 1968, str. 51.
8. K.K. Zielińska K.K., Zjednoczenie Pomorza Gdańskiego z Wielkopolska pod koniec XIII w. Umowa kępińska 1282 r., Toruń 1968, str. 82-88.

Linki zewnętrzne

• Maltzahn