Zamek w Płakowicach

Zamek w Płakowicach – zabytkowy^[2] zamek w Płakowicach, części Lwówka Śląskiego, w województwie dolnośląskim, powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski (obecnie Płakowice są częścią Lwówka Śląskiego).

Zamek w Płakowicach

Schloß Plagwitz

nr rej. A/5505/274 z 11.05.1951
Widok zamku
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Lwówek Śląski Płakowice
Adres	ul. Pałacowa 4
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	renesansowy[1]
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1550
Ukończenie budowy	1563
Ważniejsze przebudowy	XVIII i XIX wiek, 1998
Pierwszy właściciel	Rumpold von Talkenberg
Kolejni właściciele	Ramfald Talkenberg, Magdalena von Schaffgotsch z domu Raussendorf, August Ludwig von Nostitz
Obecny właściciel	1992 – Chrześcijański Ośrodek „Elim” Kościoła Baptystów
Plan budynku
Położenie na mapie Lwówka Śląskiego Zamek w Płakowicach
Położenie na mapie Polski Zamek w Płakowicach
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Płakowicach
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Zamek w Płakowicach
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski Zamek w Płakowicach
51°06′56,084″N 15°36′55,796″E

Jedna z największych renesansowych budowli obronnych na Śląsku.

Historia

Pierwszy dwór obronny istniał w miejscu dzisiejszego pałacu w 1480 roku^[3]. Budowę większego zamku rozpoczął w 1550 r. Rumpold Talkenberg z Podskala, który projekt zlecił włoskiemu architektowi Franciszkowi Parrowi^[3]. Budowa głównego budynku trwała do 1558 roku, a wykończenia do 1563 roku^[3]. W trakcie budowy powstała trójskrzydłowa budowla z niewielkim dziedzińcem z krużgankami^[3]. Była to największa na Śląsku budowla obronna w XVI wieku. Na przełomie XV i XVI w. Płakowice stały się własnością rodu von Schaffgotsch, ponieważ Magdalena von Talkenberg, ostatnia przedstawicielka rodu, wyszła za Caspara von Schaffgotsch i wniosła mu majątek w wianie. Przebudowy dokonano dwukrotnie – w XVIII i XIX w. W XVIII w. właścicielem dóbr był Otto von Hochberg. W czasie wojen napoleońskich zamek został uszkodzony^[3]. Francuzi ograbili i zniszczyli bibliotekę i cenne zbiory malarstwa^[4]. Ostatnim prywatnym właścicielem był August Ludwig von Nostitz-Rieneck, od którego zamek odkupiła w 1824 roku rejencja legnicka z przeznaczeniem na szpital psychiatryczny. W trakcie przebudowy usunięto z wnętrz liczne zdobienia, kominki, kartusze i portale. Szpital funkcjonował do 1945 roku. W tym czasie w placówce Niemcy dokonywali eutanazji na chorych w pobliskim pawilonie, a ciała palono w krematorium. Po 1945 r. w zamku mieściła się w pałacu jednostka wojskowa. W latach 1954–1956 zamek był jeszcze w dość dobrym stanie. W latach 1952–1959 na terenie tym znajdował się ogromny ośrodek „Dom Dziecka” w którym było około 1000 dzieci koreańskich i ponad 200 dzieci polskich przywiezionych tu w 1954 roku z całej Polski^[5]. W latach 1966–1974 budynek przejmuje batalion wojsk Obrony Terytorialnej Kraju JW 22-23. Do dziś o ich obecności przypominają napisy na ścianach dziedzińca „DO USTĘPU” i „DYŻURNY GOSPODARCZY”. W 1967 roku zamek został częściowo odrestaurowany^[3]. Po opuszczeniu przez wojsko zamek zaczął podupadać. Od 1992 roku należy do Chrześcijańskiego Ośrodka „Elim” Kościoła Baptystów i poddawany jest intensywnemu remontowi^[6].

Architektura

Budowla składa się z trzech dwukondygnacyjnych skrzydeł okalających wewnętrzny dziedziniec krużgankami, których arkady wsparte są na jońskich kolumnach^[3]. W narożach znajdują się schody. Od czwartej strony zamknięty jest murem kurtynowym^[3]. Na dziedziniec prowadzi brama wjazdowa z portalem, przed którą znajduje się kamienny most przerzucony przez fosę obronną^[3]. W lewym narożniku portalu znajduje się medalion z podobizną Rampolda von Talkenberg^[3]. Zachowały się także renesansowe zdobienia fasad^[7].

Portal w bramie

Bramę na dziedziniec ozdobiono portalem o wysokości sięgającej drugiego piętra. W narożnikach umieszczono medaliony przedstawiające Rampolda von Talkenberg i jego żonę. W części centralnej znajduje się podwójny fryz heraldyczny z kartuszami rodów:

• Górny rząd (od lewej) von: 1. Talckenberg 2. Hochberg 3. Raussendorff 4. Reibnitz
• Dolny rząd (od lewej) von: 1. Liebenthal (Liebdaler) 2. Rechenberg 3. Zedlitz 4. Lest^[8].

• 
  1. von Talckenberg
• 
  2. von Hochberg
• 
  3. von Raussendorff
• 
  4. von Reibnitz
• 
  Portal z fryzem
• 
  Front zamku
• 
  1. von Liebdaler
• 
  2. von Rechenberg
• 
  3. von Zedlitz
• 
  4. von Lest
• 
  Dziedziniec
• 

Na portalu umieszczono następujące napisy:

• po lewej: Anno 1550 Jor habe ich Rampold von Talkenberg vom Talkenstein und Plagwitz Durch die Gnade Gottes dieses Haus zu erbauen angefangen (W roku 1550 ja Rampold von Talkenberg z Podskala i Płakowic z Łaską Bożą ten Dom zacząłem budować)
• po prawej: Derr Herr segne und behüte uns, der Herr erleuchte sein Angesicht über uns, und sey uns gnädig; – der Herr erleuchte sein Angesicht über uns, und gebeuns seinen Frieden. (Panie błogosław nas i uchowaj nas, Panie bądź miłościwy i niech Twoje oblicze czuwa nad nami i daje nam Twój pokój) (4 Mz 6, 24-26).

Przypisy

1. Płakowice – zamek renesansowy. [dostęp 2013-02-25].
2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024.
3. Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 302–306. ISBN 978-83-89102-63-8.
4. Lwówek Śląski i okolice – przewodnik historyczny, Mariusz Olczak, Wydawnictwo Oppidium, Warszawa 2000, ISBN 83-9123143-7.
5. Pisemne świadectwo wychowanka domu dziecka w tych latach.
6. Rys historyczny. [dostęp 2013-02-25].
7. Marek Gaworski – „Najpiękniejsze zamki, pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego” Wydawca – Matiang (Strzelce Opolskie 2012) s. 30 ISBN 978-83-932293-6-9.
8. Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 305. ISBN 978-83-89102-63-8.

Bibliografia

• Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
• Marek Gaworski, „Najpiękniejsze zamki i pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego”, Matiang, Strzelce Opolskie 2012, ISBN 978-83-932293-6-9.
• Romuald Łuczyński, „Renesansowa rezydencja nad Bobrem”, SUDETY, nr 6/51/ czerwiec 2005.
• J.A. Bossowski, „Płakowicki Wawel”. Wydawnictwo „CMYK-ART”, Częstochowa 2002.

Linki zewnętrzne

• Opis zamku
• Zamek w Płakowicach
• Zamek w Płakowicach. ideatur.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-27)].
• Wirtualny spacer po Zamku w Płakowicach