Zamek w Starej Kraśnicy

Zamek w Starej Kraśnicy – zabytkowy^[1] zamek wybudowany w XVI w. w Starej Kraśnicy^[2] - wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, w gminie Świerzawa, na pograniczu Pogórza Kaczawskiego i Gór Kaczawskich w Sudetach.

Zamek w Starej Kraśnicy

nr rej. zamek A/3367/545 z 3.03.1959, brama A/1007 z 17.05.2007, park A/3368/603/J z 16.01.1980, oficyna A/3369/668/J z 11.05.1981
Willa przy zamku
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Stara Kraśnica
Typ budynku	Zamek
Ukończenie budowy	XVI w.
Ważniejsze przebudowy	pocz. XVII w.
Położenie na mapie gminy Świerzawa Zamek w Starej Kraśnicy
Położenie na mapie Polski Zamek w Starej Kraśnicy
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Starej Kraśnicy
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego Zamek w Starej Kraśnicy
51°00′09″N 15°54′52″E

Historia

Willa

Manierystyczny zamek-dwór z XVI wieku, przebudowany w początkach XVII w. Obecne cechy stylistyczne uzyskał podczas przebudowy w latach 1610–1622 dla rodziny von Schweinichen. Kolejna zmiana właściciela nastąpiła w 1664 r. Wtedy to został nim Ernst von Nimptsch. Potem, w 1712 r., odnotowano Georga von Schweinichen z Kłonic, a od 1750 r. Johanna Antona von Bogten. Dwór remontowany był po 1900 roku.

W 1830 r. dwór był w posiadaniu barona von Bogten und Westerbach, w 1840 r. wymieniany jest Müller, w 1870 r. Hübner i Seidel, a w 1889 r. Emil Grosser. Pierwszym XX – wiecznym właścicielem był Ottomar Fürstein, a ostatnim przedwojennym – Karl H. Ackerman, który produkował w majątku części do samolotów.

Po 1945 r. przejęty przez PGR i zamieszkany przez jego pracowników. Opuszczono go w 1963 r. Nieużytkowany i nieremontowany dwór szybko ulegał dewastacji. W 1966 r. zawaliła się część dachu oraz sklepienia w sieni, a w latach 1968–1970 stropy ze stiukami nad parterem. Bezpowrotnie zniszczone zostały także malowane drewniane stropy. W 1993 r. zrujnowany obiekt przejęła AWRSP.

Portal z herbami

Nad głównym wejściem znajduje się półkoliście zakończony portal manierystyczny z dwoma kolumnami, podtrzymujący fryz heraldyczny z 16 herbami w dwóch rzędach:

• górny rząd to rodowód genealogiczny Adama von Schliewitz, od lewej herby:

1. Schliewitz, 2. Reibnitz, 3. Sommerfeld, 4. Elbel, 5. Salisch, 6. Hochberg, 7. Schaffgotsch, 8. Ienckowitz.

• dolny rząd to rodowód genealogiczny Margarethy Schliewitz z domu Schweinichen, od lewej herby:

9. Schweinichen, 10. Rothkirch, 11. Porschnitz, 12. Reibnitz, 13. Schindel, 14. Gelhorn, 15. Nimptsch, 16. Schaffgotsch^[3]

• 
  1. Schliewitz
• 
  2.12. Reibnitz
• 
  3. Sommerfeld
• 
  4. Elbel
• 
  5. Salisch
• 
  6. Hochberg
• 
  7.16. Schaffgotsch
• 
  8. Ienckowitz
• 
  9. Schweinichen
• 
  10. Rothkirch
• 
  11. Porschnitz
• 
  13. Schindel
• 
  14. Gelhorn
• 
  15. Nimptsch

Obiekt jest częścią zespołu, w skład którego wchodzą jeszcze:

• park dworski z XIX w., po 1945 r. zdewastowany;
• brama wjazdowa, manierystyczna z 1622 roku (podobna do bramy zamku w Świnach). W jej szczycie, od strony wjazdu do majątku umieszczono kartusze herbowe rodów von Schlewitz i von Schweinichen, a od strony dziedzińca – von Reibnitz i von Rothkirch.
• pozostałości murów obronnych, zachowane w złym stanie.
• zachowała się willa z 1902 r., obecnie dom nr 1, wzniesiona w stylu historycznym przez właścicieli sąsiedniego starego dworu.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024.
2. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2015-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
3. Folwark Stara Kraśnica

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, Pogórze Kaczawskie, tom 7, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9, s. 545
• R.M. Łuczyński – „Zamki i pałace Dolnego Śląska – Przedgórze Izerskie, pogórze Kaczawskie, Nizina Śląska – część zachodnia”. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.