Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
historyczne pierwsze państwo komunistyczne w Europie i Azji istniejące w latach 1922–1991 / Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR, Związek Radziecki[1], również Związek Sowiecki, Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich[3][4][5], skr. ZSRS, ros. Советский Союз, Союз Советских Социалистических Республик, СССР; Sowietskij Sojuz, Sojuz Sowietskich Socyalisticzeskich Riespublik, SSSR) – historyczne pierwsze państwo komunistyczne na świecie, położone częściowo w Europie wschodniej i północno-wschodniej, a częściowo w Azji, ze stolicą w Moskwie, istniejące w latach 1922–1991[1].
.svg)
Miało powierzchnię 22 mln km², rozciągało się od Morza Bałtyckiego i Czarnego do Pacyfiku. Nominalnie Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich był federacją narodowych republik radzieckich, w praktyce był krajem o mocno scentralizowanej władzy i gospodarce. Ustrój polityczny i gospodarczy państwa był dyktaturą monopartyjną, w którym władzę sprawowała RKP(b)/WKP(b)/KPZR według koncepcji tzw. „dyktatury proletariatu”[6][7][1]. W okresie dyktatorskich rządów Włodzimierza Lenina i Józefa Stalina został wprowadzony system totalitarny, który po śmierci Stalina (w 1953) przekształcił się w autorytaryzm[8][9][10][11]. Kolejną zmianę w systemie władzy ZSRR przyniosła pieriestrojka, w wyniku której w kraju (od 1990) zapanował ustrój semiprezydencki[12].
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 (po zakończeniu wojny domowej w Rosji) na mocy traktatu założycielskiego ZSRR zawartego przez rządzone wspólnie przez bolszewików, ale formalnie niepodległe: Rosyjską FSRR, Ukraińską SRR, Białoruską SRR i Zakaukaską FSRR[1]. Spośród 18 republik związkowych wchodzących w różnych okresach w skład ZSRR jedynie Białoruska SRR i Ukraińska SRR posiadały (obok samego ZSRR) podmiotowość międzynarodową i były założycielami Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także członkami większości organizacji wyspecjalizowanych ONZ[13]. Rosyjska FSRR odgrywała rolę dominującą w całej historii ZSRR. W niej, jako największej republice związkowej, żyła ponad połowa populacji kraju.
ZSRR przestał istnieć w wyniku zawarcia porozumienia białowieskiego (8 grudnia 1991) i deklaracji o rozwiązaniu ZSRR przyjętej w Moskwie przez Radę Republik Najwyższej Rady ZSRR (26 grudnia 1991)[2][3]. Dawne związkowe republiki radzieckie zaczęły tworzyć samodzielne państwa. Na mocy dwóch traktatów z Ałmaty (21 grudnia 1991) Rosji przysługuje stałe miejsce ZSRR w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i wszystkich innych organizacjach międzynarodowych[5]. Jednocześnie jako sukcesora ZSRR i jego międzynarodowych zobowiązań wyznaczono Wspólnotę Niepodległych Państw[2][6][7][8][9][10]. Część byłych republik radzieckich kontynuuje współpracę w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej i innych organizacji.
Oops something went wrong: