Zygmunt Bieszczanin
polski partyzant (AL), pułkownik Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
polski partyzant (AL), pułkownik Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Bieszczanin ps. „Zyga”, „Adam”[1] (ur. 23 grudnia[2] 1923 w Radagoszczy, pow. Pińsk[3]., zm. 11 września[4] 1998) – dowódca oddziału Armii Ludowej, dowódca kompanii w 1 Brygadzie AL Ziemi Krakowskiej, obrońca tzw. Republiki Pińczowskiej, autor kilku książek.
 | |
 pułkownik | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1942–1953 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
grupa krakowskich egzekutorów ZWZ/AK, |
| Stanowiska |
egzekutor ZWZ/AK, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
pisarz historyczny |
| Odznaczenia | |
     | |
W styczniu 1940 r. został aresztowany przez Niemców i wywieziony do Hamburga, po trzech dniach uciekł i lecie tegoż roku przedostał się na stronę radziecką; po zajęciu Brzeżan przez Niemców aresztowany i wywieziony do obozu w Altengraben, potem na przymusowe roboty do Magdeburga, skąd uciekł w kwietniu 1942 r. i wrócił do kraju[3]. Działalność partyzancką rozpoczął w grupie bojowej Armii Krajowej w Krakowie, z którą brał udział w likwidacji agentów i nadgorliwych funkcjonariuszy policji niemieckiej. Po rozbiciu plutonu na skutek denuncjacji w 1943 opuścił Kraków z zamiarem wstąpienia do partyzantki. W lasach chroberskich spotkał oddział Gwardii Ludowej do którego wstąpił[5]. Przyczynił się również do tego, że reichsdeutsch Wilhelm Zelazko, dezerter z armii niemieckiej przyłączył się do polskiej partyzantki[6]. Pod Węchadłowem, w czasie potyczki z oddziałem Narodowych Sił Zbrojnych mającej miejsce z 7 na 8 grudnia 1943, został ranny. Po utworzeniu w 1944 oddziału Armii Ludowej o nazwie „Partyzancki Oddział Polowy AL im. B. Głowackiego, został jego dowódcą przybierając pseudonim „Adam”[7]. Po bitwie z ekspedycją niemiecką mającej miejsce 25 marca 1944 we wsi Sadkówka, Zygmunt Bieszczanin za umiejętne dowodzenie obroną został awansowany do stopnia kapitana[8].
Dowodzony przez niego oddział AL, kwaterujący razem z oddziałem Batalionów Chłopskich w lasach pod Skrobaczowem, 17 lipca 1944 został zaatakowany przez oddział Narodowych Sił Zbrojnych[9]. Pomimo dużej przewagi będącej po stronie NSZ oddział Bieszczanina wydostał się z okrążenia[10]. W walce zginęło 5 partyzantów, 4 z AL i BCh oraz 1 z NSZ[11].
Po utworzeniu 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej w stopniu kapitana został dowódcą 3 kompanii, biorąc udział w walkach z Niemcami na terenie tzw. Republiki Pińczowskiej[12].
W czasie bitwy pod Młodzawami toczonej w ostatnich dniach lipca 1944 przez oddziały Armii Ludowej i Armii Krajowej z Niemcami, Bieszczanin dowodził 3 kompanią brygady AL. Oddział niemiecki w sile około 240 ludzi przybył w rejon Młodzaw w celu pacyfikacji wsi Młodzawy Duże i Młodzawy Małe[13]. Po zakończeniu wojny, partyzantom biorącym udział w bitwie dzięki którym ocaleli mieszkańcy pacyfikowanych wsi zbudowano pomnik w Młodzawach usytuowany przy skrzyżowaniu dróg do Chrobrza i Kozubowa[14].
Po bitwie pod Baranowem Zygmunt Bieszczanin razem z brygadą przebił się przez linię frontu w okolicach wsi Kików i Szklanów i razem z żołnierzami z brygady wśród których byli między innymi: Franciszek Księżarczyk i Józef Saturn, przeszedł na przyczółek baranowsko-sandomierski. Po rozwiązaniu brygady w Baranowie Sandomierskim i zdaniu 18 sierpnia 1944 r. broni oraz amunicji dowódcy jednostki armii radzieckiej wyjechał do Rzeszowa gdzie był komendantem RKU[15][3]. Po wojnie pracował jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej w Krakowie, do 1953, kiedy została przyznana mu specjalna emerytura i zasiłek przez utratę zdolności do pełnienia służby[2].
Wspomnienia Adama Bieszczanina dotyczące okresu II wojny światowej zostały zamieszczone w napisanych przez niego książkach: Skalbmierz sierpień 1944, Dni walki, Godziny Grozy oraz Linia śmierci i wydane przez Wydawnictwo MON.
Był działaczem ZBoWiD, w maju 1985 wszedł w skład Prezydium Zarządu Głównego ZBoWiD[16].
Jego żoną była Halina Franciszka z domu Iwanowicz (ur. 24 października 1922, zm. 15 października 1996), miał z nią córkę Grażynę po mężu Starćević (ur. 25 marca 1949, zm. 31 stycznia 2015). Rodzina spoczywa na warszawskich Powązkach[17].
Na pomniku w Młodzawach umieszczono napis poświęcony Zygmuntowi Bieszczaninowi:
Ku pamięci płk dr Zygmunta Bieszczanina 1923-1998 kawalera orderu Virtuti Militari, dowódcy oddziału A.L. okręgu wiślickiego, uczestnika walk z niemieckim okupantem, współtwórcy powstania obrony i utrzymania republiki Pińczowskiej 24 VII-15 VIII 1944. Jego żołnierze.
Swoje wspomnienia wydane przez Wydawnictwo MON Zygmunt Bieszczanin opublikował w książkach:
i inne
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
