¾ rubla – 5 złotych (1833–1841)

¾ rubla – 5 złotych (1833–1841) – dwunominałowa moneta o wartości ¾ rubla i jednocześnie pięciu złotych, przygotowana dla Królestwa Kongresowego okresu po powstaniu listopadowym, wprowadzona do obiegu na terenie Królestwa ukazem carskim z 27 stycznia 1833 r., a na terenie całego Imperium Rosyjskiego ukazem z dnia 1 maja 1834 r.^[1] Moneta była bita, początkowo w mennicy w Petersburgu, od 1834 r. również w Warszawie, w srebrze, w latach 1833–1841, według rosyjskiego systemu wagowego – zołotnikowego, opartego na funcie rosyjskim^[2][3][4].

¾ rubla – 5 złotych (1833–1841)

Państwo	Imperium Rosyjskie
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	¾ rubla – 5 złotych
Rocznik	1833, 1834, 1835, 1836, 1837, 1838, 1839, 1840, 1841
Emisja
Mennica	Petersburg, Warszawa
Nakład	12 187 927 sztuk
Data emisji	27 stycznia 1833
Opis fizyczny
Masa	15,55 g
Średnica	33 mm
Materiał	srebro Ag868
Rant	z wklęsłym napisem
Stempel	zwykły

Awers

Na tej stronie umieszczono orła cesarstwa rosyjskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi tarcza herbowa ze Św. Jerzym na koniu powalającym smoka, wokół tarczy łańcuch z krzyżem Św. Andrzeja, na skrzydłach orła sześć tarcz z herbami – z lewej strony Kazania, Astrachania, Syberii, z prawej strony Królestwa Polskiego, Krymu i Wielkiego Księstwa Finlandii^[5]. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak kierownika mennicy w Petersburgu Mikołaja Graczowa – litery Н Г (pol. N G), a w przypadku monet bitych w Warszawie znak mennicy – litery M W. Dookoła umieszczono napis^[6]:

ЧИСТАВО СЕРЕБРА 3 ЗОЛОТНИКА 15¾ ДОЛЕЙ.

Rewers

Na tej stronie w wieńcach laurowym (z lewej) i dębowym (z prawej) przewiązanych wstążką u dołu, umieszczono nominał ¾, pod nim „РУБЛЯ.”, poniżej nominał 5, pod nim „ZŁOT•.”, poniżej rok bicia 1833, 1834, 1835, 1836, 1837, 1838, 1839, 1840 lub 1841, po roku kropka^[6]. Wieńce laurowy i dębowy składają się z siedmiu kępek każdy. W wieńcu laurowym umieszczono po kolejnych kępkach jagody – licząc od góry po pierwszej jedna, po drugiej też jedna, po trzeciej dwie, po czwartej jedna, po piątej trzy, a po szóstej dwie jagody. W wieńcu dębowym umieszczono po kolejnych kępkach żołędzie – licząc od góry po pierwszej trzy, po drugiej dwa, po trzeciej jeden, po czwartej jeden, po piątej trzy i po szóstej dwa żołędzie, przy czym po kępkach pierwszej, piątej i szóstej jeden żołądź jest pusty^[7].

Rant

Na rancie umieszczono wklęsły napis^[7]:

СЕР•83⅓ ПРОБЫ 3 ЗОЛ•61²³/₂₅ ДОЛЬ•

Opis

Monetę bito w srebrze próby 868, na krążku o średnicy 33 mm, masie 15,55 grama. Według sprawozdań mennic w latach 1833–1841 w obieg wypuszczono 12 187 927 monet, z czego 925 500 sztuk z mennicy w Petersburgu oraz 11 262 427 sztuk z mennicy w Warszawie^[3].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:

Rocznik	Znak mennicy	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Zdjęcie
¾ rubla – 5 złotych 1833	Н Г	R1[8]	15 001–80 000
¾ rubla – 5 złotych 1834	Н Г	R1[9]	15 001–80 000
	M W	R2[10]	3001–15 000
¾ rubla – 5 złotych 1835	Н Г	R2[11]	3001–15 000
	M W	R[11]	80 001–400 000
¾ rubla – 5 złotych 1836	Н Г	R2[12]	3001–15 000
	M W	R[12]	80 001–400 000
¾ rubla – 5 złotych 1837	Н Г	R1[13]	15 001–80 000
	M W	R[13]	80 001–400 000
¾ rubla – 5 złotych 1838	Н Г	R7[14]	4–6
	M W	[14]	ponad 400 000
¾ rubla – 5 złotych 1839	Н Г	R8[15]	2–3
	M W	[15]	ponad 400 000
¾ rubla – 5 złotych 1840	Н Г	R7[16]	4–6
	M W	[16]	ponad 400 000
¾ rubla – 5 złotych 1841	Н Г	R8[17]	2–3
	M W	R[17]	80 001–400 000

Ponieważ daty na monecie mieszczą się w latach panowania Mikołaja I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara^[18].

Liczba znanych odmian łącznie z wszystkich lat bicia wynosi^[19]:

• z mennicy w Petersburgu – 24^[20] (z uwzględnieniem wariantów – 29^[21])
• z mennicy w Warszawie – 45^[22] (z uwzględnieniem wariantów – 57^[23])

Zobacz też

• 5 złotych polskich (1829–1834)
• 5 złotych polskich 1831
• 5 złotych polskich (1816–1818)
• 15 kopiejek – 1 złoty (1832–1841)
• 30 kopiejek – 2 złote (1834–1841)
• 1½ rubla – 10 złotych (1833–1841)
• 3 ruble – 20 złotych (1834–1841)
• monety polsko-rosyjskie
• moneta dwunominałowa
• monety zaboru rosyjskiego
• tabela cennikowa Bolcewicza