1 Batalion Telegraficzny

1 Batalion Telegraficzny (1 btlgr) – pododdział łączności Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

1 Batalion Telegraficzny

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Tradycje
Nadanie sztandaru	1937
Dowódcy
Ostatni	ppłk Stanisław Rausz
Organizacja
Dyslokacja	Zegrze
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	łączność
Podległość	Centrum Wyszkolenia Łączności

Wojska Łączności w 1939 przed wybuchem II wś

Batalion został sformowany w listopadzie 1931, w garnizonie Zegrze, na bazie zlikwidowanego 1 pułku łączności, jako jednostka manewrowa Centrum Wyszkolenia Łączności.

Mobilizacja

Batalion był jednostką mobilizującą^[1]. Dowódca batalionu był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji jednostek łączności^[1].

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” 1 batalion telegraficzny razem z Centrum Wyszkolenia Łączności mobilizował niżej wymianione jednostki łączności:

w mobilizacji niejawnej, w grupie brązowej (podgrupa 5):

• kompanię dozorowania przeciwlotniczego nr 1^[a],
• kompanię dozorowania przeciwlotniczego nr 2^[b],
• kompanię stacyjną łączności nr 2,
• kompanię stacyjną łączności nr 3,

w mobilizacji niejawnej, w grupie żółtej:

• kompanię telefoniczno-kablową nr 2,
• kompanię telefoniczno-kablową nr 3,
• kompanię telefoniczno-budowlaną nr 2,
• kompanię telefoniczno-kablową nr 4,
• kompanię telefoniczno-kablową nr 5,
• kompanię telefoniczno-budowlaną nr 3,
• samodzielną drużynę gołębi pocztowych nr 3^[c],
• samodzielną drużynę gołębi pocztowych nr 6^[d],

w I rzucie mobilizacji powszechnej:

• kompanię łączności Wielkiej Kwatery Głównej^[e],
• pluton łączności Kwatery Głównej nr 52,
• kompanię telefoniczną nr 52,
• drużynę parkową łączności nr 52,
• Stację Telegraficzną nr 1,
• Stację Telegraficzną nr 2,
• Stację Telegraficzną nr 3,
• Stację Telegraficzną nr 4,
• Stację Telegraficzną nr 5,
• Stację Telegraficzną nr 6,
• kompanię telefoniczno-kablową nr 6,
• kompanię telefoniczno-kablową nr 7,
• kompanię telefoniczno-budowlaną nr 4,
• samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 2,
• samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 3,
• samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 4,
• samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 2,
• samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 3,
• samodzielny pluton telefoniczno-budowlany nr 4,
• pluton łączności Kwatery Głównej nr 55,
• kompanię telefoniczną nr 55,
• drużynę parkową łączności nr 55^[f],

w II rzucie mobilizacji powszechnej:

• park łączności nr 2^[g],
• park łączności nr 3^[h],
• kompania marszowa telegraficzna nr 2,
• kompania marszowa telegraficzna nr 3,
• Stacja Gołębi Pocztowych nr 1^[i],
• Ośrodek Zapasowy Telegraficzny „Zegrze”^[5].

Samodzielny pluton telefoniczno-kablowy nr 3 pod dowództwem por. łącz. rez. Jana Kazimierza Makowskiego został przydzielony do sztabu Grupy Operacyjnej Kawalerii Nr 2, a 7 września podporządkowany dowódcy 20 Dywizji Piechoty^[6].

Symbole batalionu

Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

Sztandar

23 maja 1937 Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru 1 btlgr^[7]. 18 czerwca 1937 w Warszawie marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy batalionu sztandar ufundowany przez społeczeństwo Zegrza^[8].

Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczone: w prawym górnym rogu na tarczy wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, w lewym górnym rogu na tarczy znak wojsk łączności, w prawym dolnym rogu na tarczy godło Mazowsza, w lewym dolnym rogu na tarczy odznaka pamiątkowa 1 baonu telegraficznego, na dolnym ramieniu krzyża kawalerskiego napis: „Warszawa 21 I 1919”^[7].

Wrześniowe losy sztandaru opisane są w notatce z Banknock cyt.:"Szkoła Podchorążych Łączności, 1 Batalion Telegraficzny. - We wrześniu 1939 sztandary zostały przewiezione przez mjra Dobosza na Węgry i oddane w Budapeszcie gen. Jatelnickiemu. Z Węgier sztandary wysłano do Francji".

Sztandar aktualnie eksponowany jest w Instytucie gen. Sikorskiego w Londynie.

Osobny artykuł: Odznaka pamiątkowa jednostki wojskowej.

Odznaka pamiątkowa

19 czerwca 1937 minister spraw wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 1 btlgr^[9].

Odznaka o wymiarach 39x39 mm ma kształt równoramiennego krzyża o rozszerzających się ramionach i zaokrąglonych wierzchołkach. Ramiona emaliowane w barwach wojsk łączności, na każdym z nich srebrna litera T. W centrum, na złotej tarczy cyfra „1”, poniżej napis „BATALION TELEGRAFICZNY”. Między ramionami krzyża gałązki dębowe i błyskawice. Dwuczęściowa - oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana, łączenie elementów za pomocą dwóch drutów. Wykonanie: Zjednoczeni Grawerzy - Warszawa^[10].

Kadra jednostki

Dowódcy batalionu

• mjr łącz. inż. Stanisław Bronisław Hegner-Szymański (III^[11] – XII 1932^[12])
• mjr łącz. Michał Jan Karwowski (od XII 1932^[12])
• ppłk łącz. Stanisław Rausz

Pokojowa obsada personalna batalionu w marcu 1939[13][j]
Stanowisko etatowe	Stopień, imię i nazwisko	Przydział we wrześniu 1939
dowódca batalionu	ppłk łącz. Stanisław Rausz	dowódca łączności Armii „Prusy”
I zastępca dowódcy	mjr łącz. Jan Antoni Gustek[k]	dowódca łączności GO „Bielsko”
adiutant	por. Kazimierz Ochab
pomocnik dowódcy ds. gospodarczych	kpt. int. Michał Mieczysław Skuciński
oficer mobilizacyjny	kpt. Kazimierz Olszyński
I zastępca oficera mobilizacyjnego	por. Zygmunt Atanazy Łukaszewicz
II zastępca oficera mobilizacyjnego	chor. Józef Wiśnicki
oficer żywnościowy	por. adm. (łącz.) Karol Brejdygant	†1940 Katyń[16]
dowódca kompanii obsługi	kpt. adm. (tab.) Józef Jahilinicki
dowódca 1 kompanii	kpt. Stefan Teofil Turkowski
instruktor	por. Edward Antoni Nidecki
	ppor. Pius Kocoń
	chor. Feliks Chróścicki
dowódca 2 kompanii	kpt. Stefan Czapliński
instruktor	ppor. Józef Wysocki
	ppor. Franciszek Socha
dowódca 3 kompanii	por. Józef Borkowski
instruktor	ppor. Eugeniusz Holc
	ppor. Andrzej Szymański
dowódca 4 kompanii	por. Władysław Stefan Grott
instruktor	ppor. Gerard Stanisław Gutowski
	ppor. Aleksander Piotr Jedliński
dowódca 5 kompanii	kpt. Tadeusz Michał Legeżyński
instruktor	ppor. Tadeusz Franciszek Ksawery Pierczyński
	ppor. Tadeusz Stanisław Bugaj
komendant parku	kpt. łącz. Walerian Kostrz[17]	Dowództwo Łączności Armii „Łódź”

Uwagi

1. Bez VI, VII, VIII i IX plutonu dozorowania [radio] oraz bez pozostałego personelu o specjalności radio, który mobilizował pułk radiotelegraficzny.
2. Identycznia jak w kompanii nr 1.
3. Bez 2-go gołębnika polowego, który mobilizowała kompania łączności 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach^[2].
4. Bez 2-go gołębnika polowego, który mobilizowała kompania łączności 18 Dywizji Piechoty w Łomży^[3].
5. Pluton radio dla kompanii łączności Wielkiej KG mobilizował pułk radiotelegraficzny^[4].
6. Radiotechników i sprzęt radiotechniczny mobilizował pułk radiotelegraficzny.
7. Dział radiotechniczny parku łączności mobilizował pułk radiotelegraficzny.
8. Dział radiotechniczny parku łączności mobilizował pułk radiotelegraficzny.
9. Stacja Gołębi Pocztowych nr 1 miała mieć jeden gołębnik stały i trzy gołębniki polowe.
10. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[14].
11. mjr łącz. Jan Antoni Gustek pełnił jednoczenie funkcję kierownika Komisji Doświadczalnej CWŁ^[15].