33 Armia (ZSRR)

33 Armia
33-я армия
Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	16 lipca 1941
Rozformowanie	sierpień 1945
Dowódcy
Pierwszy	kombrig Dmitrij Onuprienko
Ostatni	gen. płk Wiaczesław Cwietajew
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja

Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Podległość	2 Front Białoruski^[1] 1 Front Białoruski^[1]

Armia została sformowana 16 lipca 1941 roku w Moskiewskim Okręgu Wojskowym z utworzonych w Moskwie dywizji pospolitego ruszenia składających się z ochotników, którzy nie zostali wcześniej powołani do wojska. Już 18 lipca została skierowana na front i w dniu 22 lipca zajęła pozycje obronne w rejonie na zachód od Możajska w składzie Frontu Możajskiej Linii Obrony.

W dniu 30 lipca armia została włączona w skład Frontu Odwodowego i przerzucona w rejon Spas-Demiańska zajmując pozycje obronne na linii Rżewsko-Wiaźmińskiej. W dniach od 3 do 13 października uczestniczyła w wiaziemskiej operacji obronnej. Od 13 października wchodzi w skład Frontu Zachodniego i w dniach 10–30 października bierze udział w Możajsko-Małojarosławskiej operacji obronnej, w dniu 24 października zatrzymuje wojska niemieckie na linii rzeki Nara. Na tej linii toczy zacięte walki, a w grudniu wspólnie z wojskami 5 Armii przeprowadziła kontrnatarcie mające na celu zdobycie Naro-Fomińska.

W okresie od grudnia 1941 roku do kwietnia 1942 roku bierze udział w kontrofensywie pod Moskwą, wyzwalając m.in. Naro-Fomińsk. Na początku lutego 1942 roku w ramach operacji rżewsko-wiaziemskiej dociera we współdziałaniu z 1 Gwardyjskim Korpusem Kawalerii do Wiaźmi i próbuje zająć miasto. W wyniku jednak kontrnatarcia wojsk niemieckich, większość oddziałów armii znalazło się w okrążeniu. Wraz z tymi oddziałami w okrążeniu znalazł się również 1 Gwardyjski Korpus Kawalerii i 1 Korpus Powietrznodesantowy. Zgrupowanie to prowadzi działania partyzanckie na tyłach frontu, w czasie tych walk w dniu 19 kwietnia 1942 roku zginął dowódca armii gen. por. M. Jefremow. Na początku czerwca 1942 roku większość zgrupowania przebiła się przez linię frontu i połączyła się z wojskami Frontu Zachodniego i Kalinińskiego.

W drugiej połowie 1942 roku wchodząc w skład Frontu Zachodniego zajmuje pozycje obronne na linii Gżatsk – Juchnow. W dniach 2–31 marca 1943 roku wzięła udział wspólnie z 5 Armią Uderzeniową w operacji rżewsko-wiaziemskiej, w trakcie której uczestniczyła w wyzwoleniu 12 marca Wiaźmi. Ostatecznie osiągnęła na północny wschód od Jelni brzeg rzeki Ugry i przeszła do obrony.

W dniach od 7 sierpnia do 2 października 1943 roku uczestniczyła w operacji smoleńskiej, osiągając na początku października linię na Lenino do Drybina. Następnie prowadziła działania w ramach operacji mającej na celu zajęcie Orszy. W tym czasie 33 Armii została 7 października podporządkowana polska 1 Dywizja Piechoty im. T. Kościuszki^[2], która wspólnie z 42 i 290 Dywizjami Strzeleckimi wzięła udział w bitwie pod Lenino. Następnie armia została wycofana z linii frontu w celu uzupełnienia.

Na przełomie 1943/1944 roku wzięła udział w ofensywie Frontu Zachodniego na kierunku Boguszewska i Witebska. W kwietniu 1944 roku została przerzucona na kierunek Orszy, gdzie prowadzi walki do czerwca 1944 roku. W dniach 23–28 czerwca bierze udział w operacji mohylewskiej, osiągając linię Dniepru w rejonie Szkłowa. Następnie bierze udział w operacji mińskiej w dniach 29 czerwca – 2 lipca likwidując otoczone na wschód od Mińska oddziały niemieckie.

Po zakończeniu operacji mińskiej przechodzi do drugiego rzutu 3 Frontu Białoruskiego i zostaje przerzucona na linię rzeki Niemen. Na przełomie lipca i sierpnia bierze udział w walkach o Kowno, a następnie dociera do granicy Prus Wschodnich. We wrześniu 1944 roku zostaje wycofana z linii frontu i przeniesiona w skład odwodu Naczelnego Dowództwa oraz skoncentrowana na południowy wschód od Białegostoku.

19 października 1944 roku włączona zostaje w skład 1 Frontu Białoruskiego. W składzie tego frontu bierze udział w operacji wiślańsko-odrzańskiej w dniach 14 stycznia – 14 lutego 1945 roku, uczestnicząc w wyzwalaniu m.in. Szydłowiec, Opoczno, Kalisz. Ostatecznie osiąga linię Odry, zdobywając przyczółek w rejonie Fürstenbergu.

W dniach 16 kwietnia – 8 maja uczestniczy w operacji berlińskiej, w tym w likwidacji wojsk niemieckich otoczonych na południowy wschód od Berlina. W dniu 6 maja czołowe oddziały armii osiągnęły linię rzeki Łaba w rejonie Dessau.

W sierpniu 1945 roku armia została przerzucona w rejon Smoleńska i rozformowana. Z jej dowództwa utworzono Smoleński Okręg Wojskowy.

Skład 16 lipca 1941:

1 Dywizja Pospolitego Ruszenia (60 Dywizja Strzelecka)
5 Dywizja Pospolitego Ruszenia (113 Dywizja Strzelecka – drugie formowanie)
9 Dywizja Pospolitego Ruszenia (139 Dywizja Strzelecka – drugie formowanie)
17 Dywizja Pospolitego Ruszenia (17 Dywizja Strzelecka – drugie formowanie)
21 Dywizja Pospolitego Ruszenia (173 Dywizja Strzelecka – drugie formowanie)^[a]

Skład 25 grudnia 1944:

16 Korpus Strzelecki
- 89 Dywizja Strzelecka
- 339 Dywizja Strzelecka
- 383 Dywizja Strzelecka
38 Korpus Strzelecki
- 64 Dywizja Strzelecka
- 95 Dywizja Strzelecka
- 323 Dywizja Strzelecka
62 Korpus Strzelecki
- 49 Dywizja Strzelecka
- 222 Dywizja Strzelecka
- 362 Dywizja Strzelecka
9 Korpus Pancerny
- 23 Brygada Pancerna
- 95 Brygada Pancerna
- 187 Brygada Pancerna
- 8 Brygada Zmechanizowana
- 36 pułk czołgów ciężkich

Historia

Dowódcy armii

Struktura organizacyjna

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Wikiwand - on