Korolubek

Korolubek^[1] (Aglenus) – rodzaj chrząszczy z rodziny trąbików, jedyny z monotypowej podrodziny Agleninae, obejmujący tylko jeden gatunek – A. brunneus. Takson kosmopolityczny. Larwy oraz owady dorosłe są generalistycznymi detrytusożercami, spotykanymi w warunkach naturalnych, jak i synantropijnych. Wszystkie stadia rozwojowe są całkowicie ślepe.

Korolubek

Aglenus
Erichson, 1845
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	czarnuchy
Rodzina	trąbiki
Podrodzina	Agleninae
Rodzaj	korolubek
Gatunek	Aglenus brunneus
Typ nomenklatoryczny
Hypophloeus brunneus Gyllenhaal, 1813
Synonimy
rodzaju: Monopis Dejean, 1835 gatunku: Aglenus longior Pic, 1923 Aglenus major Schaufuss, 1882 Anommatus obsoletus Shuckard, 1939 Aglenus rugipennis Schaufuss, 1882 Hypophloeus brunneus Gyllenhaal, 1813

Taksonomia

Gatunek typowy rodzaju opisany został po raz pierwszy w 1813 roku przez Leonarda Gyllenhaala pod nazwą Hypophloeus brunneus. W nowym rodzaju Aglenus umieścił go w 1845 roku Wilhelm Ferdinand Erichson. W 1878 roku George Henry Horn sklasyfikował ów rodzaj we własnym plemieniu Agleni^[2]. Przez dłuższy czas rodzaj ten umieszczany był w rodzinie gwozdnikowatych (Colydiidae)^[3][4]. Dopiero w 1980 roku John Francis Lawrence wskazał podobieństwa między rodzajem Aglenus a zaliczanym do Prostominiinae rodzajem Ocholissa, w związku z czym sklasyfikował Aglenus w monotypowej podrodzinie Agleninae w obrębie rodziny trąbików (Salpingidae)^[5]. Taka klasyfikacja ugruntowana została przez pracę Lawrence’a i Alfreda Newtona z 1995 roku^[6] oraz podtrzymana przez pracę autorstwa 11 koleopterologów z 2011 roku^[2].

Morfologia

Chrząszcze o wydłużonym, walcowatym ciele długości od 1,6 do 2,2 mm. Pigmentacja oskórka jest delikatna, skutkując ubarwieniem jasnobrunatnym do brunatnego, często jaśniejszym na pokrywach niż na głowie i przedpleczu. Głowa jest półkolista w obrysie^[4], całkowicie pozbawiona oczu. Czułki buduje jedenaście członów, z których trzy ostatnie formują buławkę^[4][3][7]. Miejsca osadzenia czułków są zakryte, niewidoczne patrząc od góry, a rowki podczułkowe nie występują. Szczytowe człony głaszczków obu par są podobnego kształtu^[3]. Walcowate przedplecze ma delikatnie zaznaczone listewki po bokach i nieobrzeżoną krawędź podstawową. Punktowanie głowy i przedplecza może przybierać różną gęstość i rozmiary, natomiast między punktami zwykle widoczna jest delikatna, siateczkowata mikrorzeźba. Długość pokryw jest od 1,4 do 1,6 raza większa niż ich szerokość. Na każdej pokrywie występuje 7 rzędów grubych punktów oddzielonych gładkimi i płaskimi międzyrzędami (zagonikami) na odległości równej 1–2 średnicom tychże punktów. Czasem punkty bocznych rzędów są rozmieszczone nieregularnie i nie tworzą linii^[4]. Pokrywy zakrywają cały odwłok i mają wyraźnie ukształtowane, kanciasto sterczące barki^[7]. Tylnej pary skrzydeł brak zupełnie^[4][3][7]. Przedpiersie ma wyrostek międzybiodrowy o równoległych bokach i zaokrąglonym szczycie. Panewki bioder przedniej pary otwierają się z tyłu. Panewki bioder środkowych również są otwarte^[4]. U obu płci odnóża wszystkich par mają czteroczłonowe stopy. Na spodzie odwłoka widocznych jest pięć sternitów (wentrytów), z których pierwszy wypuszcza ku przodowi szeroko zaokrąglony na szczycie wyrostek międzybiodrowy^[4][3].

Larwy mają wydłużone, spłaszczone ciało o mniej więcej równoległych bokach. Prognatyczna głowa jest całkowicie pozbawiona oczek larwalnych^[7][3]. Żuwaczki mają dobrze rozwinięte mole, natomiast pozbawione są prosteki. Podgębie ma sklerom kształtem podobny do moli^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten w warunkach naturalnych spotykany jest w ściółce leśnej, norach gryzoni, jaskiniach i pod odstającą korą. Nie stroni jednak od zacienionych środowisk synantropijnych. Spotykany jest w piwnicach, starych stodołach, spichrzach, młynach, oborach, stajniach, kurnikach i gołębnikach. Bytuje w ściółce dla zwierząt, pod leżącymi na glebie deskami, w pryzmach kompostowych, pod plewami, nawozem, odchodami, słomą i sieczką^[8][4][3]. Jest generalistycznym detrytusożercą. Żeruje na rozkładającym się materiale roślinnym (saprofitofagia), grzybach (mykofagia), padlinie (nekrofagia), nawozie i odchodach (koprofagia), w tym guanie^[8][3][7]. W sprzyjających warunkach może tworzyć liczebne populacje^[4]. W pieczarkarniach notowany bywa jako szkodnik^[8].

Korolubek przypuszczalnie wywodzi się z nearktycznej Ameryki Północnej, skąd rozprzestrzenił się w wyniku licznych zawleczeń^[7], stając się kosmopolitą^[7][3]. Współcześnie występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Australii występuje na południowym wschodzie kontynentu^[3]. W Europie rozsiedlony jest od Hiszpanii na zachodzie po Rosję i Kaukaz na wschodzie, a jego północna granica zasięgu przebiega przez Irlandię, Anglię i południe Szwecji^[8][9]. W Polsce jest rzadko spotykany, a większość jego rekordów z tego kraju pochodzi z XIX wieku^[8].