Aleksander Czołowski

Aleksander Czołowski (ur. 27 lutego 1865 w Krównikach^[1], zm. 7 lipca 1944 we Lwowie) – polski historyk, antykwariusz, archiwista, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Lwowa i Muzeum Narodowego we Lwowie.

Aleksander Czołowski

Aleksander Czołowski, ok. 1935 r.
Data i miejsce urodzenia	27 lutego 1865 Krówniki
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1944 Lwów
Zawód, zajęcie	historyk, archiwista
Narodowość	polska
Stanowisko	dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Lwowa i Muzeum Narodowego we Lwowie
Odznaczenia

Grób Aleksandra Czołowskiego na Cmentarzu Łyczakowskim

Życiorys

W 1884 ukończył gimnazjum w Stanisławowie, po czym podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Przeniósł się wkrótce na Wydział Filozoficzny uniwersytetu w Wiedniu. W 1890 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując stopień doktora filozofii. Był uczniem prof. Liskego. W 1891 objął stanowisko archiwariusza, a następnie dyrektora archiwum i podległych mu muzeów (w tym muzeum miejskiego) we Lwowie, piastując to stanowisko aż do czerwca 1939, gdy przeszedł na emeryturę^[2][3]. Był także kolekcjonerem dzieł sztuki i jednym z inicjatorów utworzenia we Lwowie galerii obrazów.

Był członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[4] i członkiem przybranym wydziału historyczno-filozoficznego Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Wyróżniał się jako człowiek rozległej wiedzy. Dzięki jego staraniom w 1893 powstało Muzeum Historyczne miasta Lwowa a także Muzeum Narodowe im. króla Jana III. Brał aktywny udział w bieżącym życiu miasta, w organizacji wystaw i zjazdów, pracach Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa i Polskiego Towarzystwa Historycznego^[5]. Członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1897 roku^[6]. W kręgu jego zainteresowań były zarówno lwowskie archiwa rządowe, jak też klasztorne i cechowe. W lipcu 1905 wraz z Józefem Białynią Chołodeckim odkrył grobowiec Gertrudy Potockiej w podziemiach kościoła w Witkowie^[7]. W 1906 został sekretarzem założonego wówczas Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa^[8].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie (sekcja IV w dzielnicy I)^[9]. 8 marca 1925 został wybrany wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie^[10].

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Jego siostrą była Kazimiera, która poślubiła Władysława Szydłowskiego^[11].

Twórczość

• Lwów za ruskich czasów (1887)^[12]
• Z przeszłości Jezupola i okolicy (1890)
• Bitwa pod Obertynem r. 1531 (1890)
• Najstarsza księga miejska 1382–1389 (1892)
• Sprawa sporu granicznego przy Morskiem Oku. Wywód historyczno-prawny z pięcioma kartami (1894)
• Księga przychodów i rozchodów miasta 1404–1414 (1896)
• Jan III i jego pomnik we Lwowie (1898)^[13]
• „Mord rytualny”. Epizod z przeszłości Lwowa (1899)
• Odpowiedź rabinowi lwowskiemu dr. Jecheskielowi Caro w sprawie „mordu rytualnego” (1899)
• Księga przychodów i rozchodów miasta 1414–1426 (1905)
• W sprawie galerii miejskiej (1907)
• Grunwald 15 lipca 1410 (1910)
• Wysoki zamek (1910)
• Marynarka w Polsce. Szkic historyczny (1922)^[1]
• Historja Lwowa: od założenia - do roku 1600 (1925)
• Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego (1926)
• O polskie trofea w Rosji (1926)
• Memorjał pożaru miasta Lwowa (1927)
• Muzea Gminy Miasta Lwowa = Musées municipaux de la ville de Lwów (1929)
• Jan III i miasto Lwów: wspomnienie w trzechsetną rocznicę urodzin króla (1929)
• Dawne żeglarstwo polskie (1930)
• Ikonografia wojenna Jana III (1930)
• Polskie morze i Gdańsk w grafice i literaturze XVI-XX w. : przewodnik po wystawie urządzonej staraniem Muzeum Narodowego im. Króla Jana III, Lwow. Komitetu Floty Narodowej i Lwow. Oddziału Ligi Morskiej i Kolonialnej (1931)
• Jan III i zamek w Olesku (1935)
• Urządzenie pałacu wilanowskiego za Jana III z planem i 10 ilustracjami (1937)
• Lwowskie zbiory muzealne (1938)
• Zapomniany fortyfikator Zamościa (1938)
• Złoty szlak (1938)
• Tatarzy w Karpatach w 1594 r. Epizod z najazdów tatarskich na Polskę (1939)
• Najazd Tatarów na Lwów w 1695 r.
• Obraz dziejowy Lwowa
• Pogląd na organizację i działalność dawnych władz miejskich do 1848 r.
• Pomniki dziejowe Lwowa (wraz z Franciszkiem Jaworskim)^[14][15][16]

Odznaczenie

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)^[17]