Aleksander Zwierzyński

Aleksander Zwierzyński ps. „Aleksander”, „Tokarski” (ur. 3 lutego 1880 w Tuszynie k. Łodzi, zm. 3 lutego 1958 tamże) – polski prawnik i dziennikarz, wicemarszałek Sejmu I kadencji poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP reprezentujący Związek Ludowo-Narodowy, następnie Stronnictwo Narodowe^[1], poseł na Sejm Litwy Środkowej^[2], przewodniczący Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej, kierownik Biura Wschodniego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj^[3], od września 1944 wiceprezes Rady Jedności Narodowej.

Aleksander Zwierzyński

Data i miejsce urodzenia	3 lutego 1880 Tuszyn, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	3 lutego 1958 Tuszyn, Polska
Poseł na Sejm Litwy Środkowej
Okres	od 1922 do 1922
Przynależność polityczna	Zespół Stronnictw i Ugrupowań Narodowych
Poseł na Sejm Ustawodawczy (II RP)
Okres	od 1919 do 1922
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł I kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1922 do 1927
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1928 do 1930
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe

Życiorys

Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[4] i w École d'études politiques. Od 1905 był członkiem Ligi Narodowej. W 1907 osiadł w Wilnie. Pisywał m.in. do Dziennika Wileńskiego, Pobudki, Kuriera Litewskiego i Kuriera Małego. Po wybuchu I wojny światowej został członkiem Komitetu Polskiego w Wilnie^[4]. Był działaczem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego.

W styczniu 1922 wybrany do Sejmu Litwy Środkowej, w marcu 1922 wraz z innymi posłami tego Sejmu wszedł w skład Sejmu Ustawodawczego. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 1922 uzyskał mandat poselski z listy Związku Ludowo-Narodowego, wybrany został na wicemarszałka Sejmu. Ponownie wybrany do Sejmu w wyborach 1928 i 1930 roku (w tych ostatnich z listy państwowej Stronnictwa Narodowego). Członek najwyższych władz ZLN, później Komitetu Politycznego i Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego.

14 lutego 1938 w redakcji Dziennika Wileńskiego w odwecie za zamieszczenie krytycznego artykułu o Józefie Piłsudskim został pobity przez oficerów Wojska Polskiego^[5]. Autor artykułu, redaktor naczelny gazety Stanisław Cywiński nie wymieniając Piłsudskiego z nazwiska użył określenia kabotyn, uwłaczając – jak wtedy uważano – pamięci Marszałka.

W 1939 był prezesem Katolicko-Narodowego Komitetu Wyborczego, który tego samego roku startował w wyborach do rady miejskiej Wilna. Wybory te wygrał, zdobywając 27 miejsc w radzie. Jednym z wyborczych postulatów komitetu było „odżydzenie” Wilna^[6].

W czasie II wojny światowej działał w konspiracji. Od połowy 1941 był pracownikiem Biura Wschodniego Delegatury Rządu na Kraj. W 1943 został prezesem Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego, we wrześniu 1944 powołany na wiceprezesa Rady Jedności Narodowej.

8 marca 1945 aresztowany przez NKWD i UB w Brwinowie, został wywieziony do Moskwy. Skazany w pokazowym procesie szesnastu na osiem miesięcy więzienia. W listopadzie 1945 powrócił do kraju.

Rodzina

Był synem Kazimierza i Celestyny z Raczkiewiczów^[7].