Andrzej Krzeptowski I

Andrzej Krzeptowski (ur. 29 lipca 1903 w Zakopanem, zm. 26 lutego 1945 w Krakowie) – polski biegacz i skoczek narciarski, narciarz alpejski, dwukrotny olimpijczyk. Dziewięciokrotny mistrz Polski w narciarstwie^[1].

Andrzej Krzeptowski z uczennicą Bronisławą Staszel-Polankową (1925)

Andrzej Krzeptowski I

Andrzej Krzeptowski I (1928)
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1903 Zakopane
Data i miejsce śmierci	26 lutego 1945 Zakopane
Klub	SN PTT Zakopane Sokół Zakopane
Wzrost	172 cm

Był określany przez prasę sportową jako Andrzej Krzeptowski I dla odróżnienia od swego o rok starszego brata stryjecznego Andrzeja Krzeptowskiego II^[2]. Był synem Wojciecha i Ludwiny z Gąsieniców oraz stryjecznym bratem Józefa Krzeptowskiego, przewodnika tatrzańskiego i kuriera^[1]. Absolwent zakopiańskiego gimnazjum. Nie ukończył studiów prawniczych, był oficerem rezerwy WP. Z zawodu był handlowcem (prowadził sklep). Był żonaty z Heleną z Bachledów (od 17 października 1927)^[1].

Przebieg kariery

Andrzej Krzeptowski oddaje skok podczas MP 1922

W 1921 wygrał konkurs otwierający skocznię w Jaworzynce, po skoku na 14 m^[3]. W 1922 Krzeptowski zdobył swoje pierwsze tytuły mistrza kraju. Został złotym medalistą w kombinacji norweskiej i w biegu na 18 km. Zajął drugie miejsce w konkursie skoków narciarskich^[4]. Rok później został mistrzem Polski w kombinacji, w slalomie i w skokach narciarskich. W konkursie w Grindelwaldzie skoczył 38 m, wyrównując rekord Polski. W 1924 znów był najlepszy w biegu na 18 km. Zdobył brąz na MP w skokach^[4]. Pojechał także na Tydzień Sportów Zimowych do Chamonix, którą później uznano za I Olimpiadę Zimową. W biegu na 18 km był 28. z czasem 1:43.02,8^[5]. W konkursie skoków zajął 21. pozycję (skoki 33 m i 32 m, z notą 12,459 pkt.), a w kombinacji klasycznej najwyższą, 19. lokatę z notą 9,531 pkt.^[1]

W 1926 zdobył złote medale MP w kombinacji klasycznej i w skokach. W 1927 wziął udział w zawodach FIS w Cortina d’Ampezzo. Był tam 18. w skokach i 9. w kombinacji^[1]. Był członkiem polskiej ekipy na igrzyska w Sankt Moritz. Uplasował się tam na 27. miejscu w konkursie skoków (lądował na 41,5 m i 46,5 m, nota wyniosła 12,604 pkt.), a kombinacji norweskiej nie ukończył wskutek złamania narty podczas biegu. Na tamtych igrzyskach był chorążym reprezentacji Polski^[2]. W 1929 został mistrzem Polski w sztafecie 4 razy 10 km^[1] i wicemistrzem w zjeździe, a na mistrzostwach świata w Zakopanem zajął 27. miejsce w skokach.

W 1932 wystąpił w filmie Biały ślad, w reżyserii Adama Krzeptowskiego^[6].

Po zakończeniu kariery

Grupa polskich narciarzy podczas zawodów w Worochcie w 1922 roku. Andrzej Krzeptowski trzeci od lewej.

W czasie okupacji przebywał w Zakopanem, gdzie aktywnie włączył się w kolaborację z Niemcami (Goralenvolk). 4 lutego 1942 z inicjatywy władz okupacyjnych powstał Komitet Góralski, którego przewodniczącym był inny kuzyn Andrzeja – Wacław Krzeptowski. Jedną z piętnastu najsilniejszych jego delegatur była zakopiańska, której przewodniczącym został Andrzej Krzeptowski^[6]. Przez cały czas okupacji prowadził „Spółkę Handlową”, duży sklep żelazny, farb i artykułów technicznych^[7]. Wspierał także akcje organizacji: wydawanie kenkart góralskich „G” i tworzenie Legionu Góralskiego SS^[1]. Za jego sprawą zniszczono dawne, gminne archiwum zakopiańskie. Relacje o jego zachowaniu nie są jednoznaczne – jedni oskarżają go o współpracę z Niemcami, inni o potajemne pomaganie partyzantom^[2]. Podobno nosił w plombie cyjanek^[8]. Został skazany na śmierć wyrokiem sądu Armii Krajowej, jednak wyroku nie zdążono wykonać.

Śmierć

Tuż przed zakończeniem wojny Krzeptowski zamierzał wyjechać z Zakopanego. Został jednak schwytany przez UB^[8]. W 1945, po wkroczeniu na Podhale Armii Czerwonej, członkowie Komitetu Góralskiego zostali zlikwidowani, bądź wywiezieni na Syberię^[1]. Rok później w Zakopanem odbył się tzw. proces Józefa Cukiera i towarzyszy. Dla potrzeb sądu (pismo nr 2170 I 45 do Sądu Karnego Specjalnego w Krakowie) wydano zaświadczenie, z którego wynika że „Andrzej Krzeptowski, lat 42, po aresztowaniu go przez NKWD i zażyciu trucizny 26 lutego 1945 został dostarczony do szpitala św. Łazarza w Krakowie z poleceniem, aby go koniecznie odratowano i utrzymano przy życiu”^[1][6]. Mimo to, pacjent zmarł tego samego dnia. Okoliczności śmierci Krzeptowskiego nie są jednak do końca wyjaśnione^[2]. Wiadomość o zgonie jego rodzina otrzymała dopiero w latach 50. Ireny, jego córki, nie chciano po wojnie przyjąć do szkoły. Prześladowano także jej matkę^[8].

Osiągnięcia

Igrzyska olimpijskie

1924 Chamonix	–	28. miejsce (w biegu na 18 km), 21. miejsce (w skokach), 19. (w kombinacji norweskiej)
1928 Sankt Moritz	–	27. miejsce (w skokach)

Starty A. Krzeptowskiego w konkursach skoków na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
21.	4 lutego	1924	Chamonix	Tremplin aux Bossons	indywid.	33,0 m	32,0 m	12,459 pkt	6,502 pkt	Jacob Tullin Thams
27.	18 lutego	1928	Sankt Moritz	Olympiaschanze	indywid.	41,5 m	46,5 m	12,604 pkt	6,604 pkt	Alf Andersen

Starty A. Krzeptowskiego w kombinacji na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Dyscyplina/konkurencja	Wynik	Strata	Zwycięzca
19.	4 lutego	1924	Chamonix	kombinacja norweska skoki + bieg na 18 km	9,531 pkt.	9,375 pkt.	Thorleif Haug

Starty A. Krzeptowskiego w biegach na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Dyscyplina	Czas	Strata	Zwycięzca
28.	2 lutego	1924	Chamonix	bieg na 18 km	1:43:02,8	28:31,0	Thorleif Haug

Mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym

1927 Cortina d’Ampezzo	–	9. miejsce (w kombinacji norweskiej), 18. miejsce (w skokach), 27. miejsce (w biegu na 18 km)
1929 Zakopane	–	27. miejsce (w skokach)

Sukcesy krajowe

• mistrz Polski w kombinacji norweskiej: 1922, 1923, 1926
• mistrz Polski w skokach: 1923, 1926
• wicemistrz Polski w skokach: 1922
• brązowy medalista MP w skokach: 1924
• mistrz Polski w biegu na 18 km: 1922, 1924
• mistrz Polski w slalomie: 1923
• mistrz Polski w biegu sztafetowym 4 × 10 km: 1929
• wicemistrz Polski w zjeździe: 1929.