Apiosporina morbosa

Apiosporina morbosa (Schwein.) Arx – gatunek grzybów z klasy Dothideomycetes^[1]. Grzyb mikroskopijny pasożytujący na roślinach z rodzaju śliwa (Prunus)^[2]. Wywołuje u nich chorobę o nazwie czarna guzowatość śliwy^[3].

Apiosporina morbosa

Narośl na gałęzi wywołana przez A. morbosa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Dothideomycetes
Rząd	Venturiales
Rodzina	Venturiaceae
Rodzaj	Apiosporina
Gatunek	Apiosporina morbosa
Nazwa systematyczna
Apiosporina morbosa (Schwein.) Arx Acta bot. neerl. 3: 86 (1954)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Apiosporina, Venturiaceae, Venturiales, Pleosporomycetidae, Dothideomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1882 r. Lewis David von Schweinitz nadając mu nazwę Sphaeria morbosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Josef Adolph von Arx w 1954 r.^[1]

Synonimy^[4]:

• Botryosphaeria morbosa (Schwein.) Sorauer, 1921
• Cucurbitaria morbosa (Schwein.) Ellis, 1881
• Dibotryon morbosum (Schwein.) Theiss. & Syd., 1915
• Otthia morbosa (Schwein.) Ellis & Everh. 1892
• Plowrightia morbosa (Schwein.) Sacc. 1883
• Sphaeria morbosa Schwein. 1822

Charakterystyka

Objawy porażenia

Na porażonych gałązkach, gałęziach lub pniach drzew tworzą się wydłużone narośla o długości od 3,5 do 14 cm i grubości od 1 do 2,5 cm. Są to podkładki niewłaściwe, złożone z komórek drzewa poprzerastanych grzybnią pasożyta. Zawierają zwiększoną wskutek hiperplazji ilość drewna i łyka. Początkowo są oliwkowo-zielone, potem czarne i twarde, popękane. Porażone gałęzie ulegają zdeformowaniu, a przy silnym porażeniu rozwój drzewa może ulec zahamowaniu^[2]. Narośla są wieloletnie i co roku się powiększają. W starszych tkanka ulega obumarciu i narośla te atakowane są przez różne gatunki owadów^[5].

Cechy mikroskopowe

Tuż pod powierzchnią tworzą się w skupiskach czarne, kuliste, wierzchołkowo spłaszczone askostromy o średnicy 150–300 µm. Ostiole lekko wklęsłe. Ściana askostromy o grubości około 20 µm, złożona są z 5–7 warstw czarniawych komórek o kształcie wielokątnym. Wewnętrzne warstwy tych komórek są nieco spłaszczone i słabiej pigmentowane. Komórki warstwy zewnętrznej są nie do odróżnienia od komórek podstawy askostromy i górnej warstwy grzybni. Komórki w okolicy ostioli mają cieńsze ściany. Nibywstawki szkliste (hialinowe), septowane, występujące również w dojrzałych askostromach. Worki bitunikowe, maczugowate, 50–75 × 10-15 µm, Askospory początkowo jasnozielone, potem oliwkowe, maczugowate 13–18 × 4,5–7,5 µm, o tępo zaokrąglonym wierzchołku i ostro zwężającej się nasadzie. Mają jedną przegrodę przy podstawie, górna komórka jest szersza i 2,5–3-krotnie dłuższa od dolnej. Konidiofory tworzą się na zielonkawej powierzchni młodych podkładek. Są brązowe, wyprostowane, proste lub rozgałęzione, elastyczne, jajowate lub nieregularnego kształtu, gładkie, 4–9 × 3,5–5,5 µm, bez przegrody lub z jedną przegrodą^[2].

Rozwój

Konidia wytwarzane są bardzo wczesną wiosną na powierzchni askostromu. W kwietniu i maju na zimujących askostromach wytwarzane są askospory. Roznoszone są przez wiatr podczas deszczu. Główną rolę w rozprzestrzenianiu się choroby odgrywają askospory. Wystarczą kilkugodzinne opady deszczu. Choroba może rozprzestrzeniać się również wewnątrz tkanek rośliny, powodując powstawanie nowych narośli w pewnej odległości od już istniejących^[5].

Występowanie

Apiosporina morbosa występuje w Ameryce Północnej^[6]. Choroba jest powszechna w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych^[2]. Występuje zarówno na plantacjach roślin, jak i na dziko rosnących roślinach^[5]. W Polsce do 2005 r. nie występowała, ale znajduje się na liście organizmów kwarantannowych^[7]. Prawdopodobieństwo jej zasiedlenia się w Polsce ocenia się jako średnie^[8].