Ascobolus

Ascobolus Pers. – rodzaj grzybów z typu workowców (Ascomycota)^[1].

Ascobolus

Ascobolus carbonarius
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	Ascobolaceae
Rodzaj	Ascobolus
Nazwa systematyczna
Ascobolus Pers. Syst. Nat., Edn 13 2(2): 1461 (1792)
Typ nomenklatoryczny
Ascobolus pezizoides Pers. 1792

Worki Ascobolus albidus z askosporami

Charakterystyka

Grzyby koprofilne, zwykle występujące na odchodach zwierząt, ale spotykane także na rozkładających się resztkach roślin jako grzyby saprotroficzne. Rozmnażają się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. Rozmnażanie bezpłciowe stwierdzono tylko u niektórych gatunków. Podczas rozmnażania płciowego tworzą askokarpy typu apotecjum. Worki wystają nad hymenium^[2].

Apotecja o średnicy do 30 mm, na powierzchni lub zagłębione w substracie, beztrzonowe, ale czasami z krótkim trzonem, półkuliste, gruszkowate, stożkowate lub kubkowate. Powierzchnia gładka, oprószona, kosmkowata lub puszysta. Parafizy smukłe, cylindryczne, często osadzone w śluzie. Worki unitunikowe, z wieczkiem, workowate lub cylindryczno-maczugowate, z zaokrąglonym lub kopulastym wierzchołkiem, w dojrzałym stanie wystające ponad powierzchnię hymenium, u niektórych gatunków amyloidalne, z 4 lub 8 zarodnikami. Askospory jednokomórkowe, kuliste do eliptycznych lub owalnych, grubościenne, czasami z galaretowatą osłonką, z pigmentem osadzonym zewnętrznie, gładkie lub różnie ornamentowane, w workach po 2–3 serie, wyrzucane pojedynczo, początkowo fioletowe, później brązowe^[3].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ascobolaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy:

• Anserina Velen.,
• Ascobolus sect. Sphaeridiobolus (Boud.) Brumm.,
• Ascobolus subgen. Dasyobolus Sacc.,
• Crouaniella (Sacc.) Lambotte,
• Dasyobolus (Sacc.) Sacc.,
• Phaeopezia subgen. Crouaniella Sacc.,
• Seliniella Arx & E. Müll.,
• Sphaeridiobolus Boud.^[4]

Gatunki występujące w Polsce

• Ascobolus albidus P. Crouan & H. Crouan 1858^[5]
• Ascobolus brassicae P. Crouan & H. Crouan 1857^[5]
• Ascobolus brunneus Cooke 1867^[5]
• Ascobolus carbonarius P. Karst. 1870^[5]
• Ascobolus crenulatus P. Karst. 1868^[5]
• Ascobolus epimyces (Cooke) Seaver 1928^[6]
• Ascobolus foliicola Berk. & Broome 1873^[5]
• Ascobolus furfuraceus Pers. 1794^[5] – rzutka otrębiasta
• Ascobolus immersus Pers. 1794^[5]
• Ascobolus lignatilis Alb. & Schwein. 1805^[5]
• Ascobolus michaudii Boud. 1907^[5]
• Ascobolus minutus Boud. 1888^[5]
• Ascobolus saccharifer Brumm. 1967^[7]
• Ascobolus viridis Curr. 1863^[5]

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[8]. Wykaz gatunków według M.A. Chmiel^[5] i innych^[7][6]. Nazwa polska na podstawie rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym^[9].