Bitwa o Ceutę

Bitwa o Ceutę – starcie zbrojne, które miało miejsce w 1415. Portugalski atak na mauretańską twierdzę zakończył się przyłączeniem jej do Portugalii (stała się ona jej pierwszą zamorską posiadłością) i można go uważać za jeden z ostatnich etapów rekonkwisty.

Bitwa o Ceutę

Portugalska ekspansja kolonialna
Zdobycie Ceuty
Czas	22 sierpnia 1415
Miejsce	Ceuta
Terytorium	Hiszpania
Wynik	Zwycięstwo Portugalczyków
Strony konfliktu
Królestwo Portugalii Marynidzi
Dowódcy
Jan I Dobry Salah ben Salah
Siły
200 statków, 20 tys. żołnierzy
Położenie na mapie Ceuty miejsce bitwy
Położenie na mapie Maroka miejsce bitwy
Położenie na mapie Hiszpanii miejsce bitwy
Położenie na mapie Europy miejsce bitwy
Położenie na mapie Morza Śródziemnego miejsce bitwy
35,895833°N 5,300278°W

Uniezależniwszy się od Kastylii po bitwie pod Aljubarrota, król Jan I Dobry ugruntował swoje panowanie i zapewnił sukcesję, a w 1411 przedłużył rozejm z Kastylią. Zmagał się jednak z bezczynnymi arystokratami, których majątki malały, a nie mogli zdobyć nowych drogą podbojów. Potrzebował także podnieść swój międzynarodowy prestiż (m.in. ze względu na swoje pochodzenie z nieprawego łoża). Postanowił więc uderzyć na posiadłości muzułmańskie, w ramach krucjaty⁣, na co uzyskał bullę papieską^[1].

Kastylia odrzuciła propozycję wsparcia jej w walce z Grenadą, w związku z czym Janowi pozostały trzy miasta w potencjalnym zasięgu operacji: Tanger – potężnie broniony i bardzo trudny do zdobycia, Asila – mało atrakcyjne jako cel i o bardzo trudnym podejściu do lądowania, i Ceuta, silnie ufortyfikowana, ale której pozycja bardzo osłabła w porównaniu do czasów świetności. Jan przygotował starannie dużą ekspedycję, liczącą ok. 20 tys. żołnierzy na ponad 200 statkach. Eskadrą galer królewskich dowodził książę Piotr, a dwaj inni synowie królewscy, Edward i Henryk, towarzyszyli ojcu na okręcie flagowym^[1].

Niesprzyjające wiatry na zmianę unieruchamiały flotę inwazyjną, to znów groziły jej zatopieniem w sztormie (w tym dwukrotnie na samym podejściu do Ceuty). Za trzecim razem lądowanie powiodło się. Obrońcy podjęli złą decyzję o próbie wycieczki przeciw lądującym oddziałom, co umożliwiło atakującym wdarcie się do miasta przez otwartą bramę. Miasto, opuszczone przez większość mieszkańców, zostało szybko zdobyte i splądrowane. Obrona była zacięta, ale źle dowodzona, a górujący ponad miastem zamek – opuszczony^[1].

Zdobycie Ceuty nie przyniosło zysków z handlu z Magrebem, wprost przeciwnie, korona portugalska została obciążona stałymi wydatkami na utrzymanie garnizonu w mieście, do którego większość produktów trzeba było przywozić z Portugalii (na czym wzbogacili się kupcy i książę Henryk, który zgromadził wielkie bogactwa i przywileje, które następnie wykorzystał w swoim programie rozwoju zamorskiego handlu i odkryć). Pozytywne, z portugalskiego punktu widzenia, było zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej dla handlu chrześcijańskiego i podważenie prestiżu marynidzkiej dynastii, rządzącej Fezem; ponadto Ceuta, w odróżnieniu od innych portów północnej Afryki, nigdy nie stała się ośrodkiem berberyjskiego piractwa^[1].