Bronisław Chruściel

Bronisław Stanisław Chruściel (ur. 20 października 1899 w Marcinkowicach, zm. 19 marca 1965 w Bexhill-on-Sea) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, w 1964 mianowany przez władze RP na uchodźstwie generałem brygady.

Bronisław Stanisław Chruściel

Mjr Bronisław Chruściel w 1934 r.
pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	20 października 1899 Marcinkowice
Data i miejsce śmierci	19 marca 1965 Bexhill-on-Sea
Przebieg służby
Lata służby	1914–1948
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Sztab Naczelnego Wodza
Stanowiska	szef Służby Opieki nad Żołnierzem
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa kampania włoska
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 20 października 1899 roku w Marcinkowicach, w rodzinie Jana i Elżbiety z Sołtysów^[1]. W latach 1909–1912 uczęszczał do gimnazjum w Gorlicach, następnie do I Gimnazjum w Nowym Sączu, które ukończył w 1917. W latach 1912–1914 należał do Polskich Drużyn Strzeleckich.

Jako niepełnoletni od sierpnia do września 1914 roku pełnił służbę w 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W latach 1914–1917 był członkiem I Męskiej Drużyny Harcerzy im. Stefana Czarnieckiego w Nowym Sączu. 8 lutego 1917 został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii i przydzielony do Kompanii Zapasowej Batalionu Strzelców Polnych Nr 27^[2]. Od 11 maja do 31 lipca 1917 był słuchaczem szkoły oficerów rezerwy w Gablonz an der Neiße, a po jej ukończeniu wrócił do kompanii zapasowej na stanowisko instruktora^[3]. Od 29 listopada tego roku do 4 listopada 1918 na froncie w Batalionie Strzelców Polnych Nr 27, na stanowisku dowódcy plutonu działek piechoty^[4]. 15 sierpnia 1918 został mianowany chorążym rezerwy^[5]. W sierpniu 1918 przystąpił do Organizacji „Wolność" i brał czynny udział w przewrocie wojskowym w Nowym Sączu 31 października 1918.

W okresie od 16 listopada 1918 (jako podporucznik, od 1922 porucznik, po 1924 kapitan) do stycznia 1927 służył w 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie. W 1918 wziął udział w obronie Lwowa a w 1919 walczył przeciwko Ukraińcom w Małopolsce Wschodniej. W roku 1920 uczestniczył w wojnie z bolszewikami najpierw w Inflantach, później podczas wyprawy kijowskiej, gdzie został ranny.

17 lipca 1925 ogłoszono jego przeniesienie do 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu, lecz na prośbę zainteresowanego decyzja o przeniesieniu została anulowana^[6][7][8]. 1 lutego 1927 został przydzielony z 5 pp Leg. do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko oficera ordynansowego generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stefana Dąb-Biernackiego z siedzibą w Wilnie^[9]. 23 grudnia 1927 został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku^[10]. Od 1 lipca do 14 września odbył staż w 4 pułku artylerii polowej w Inorocławiu, a od 15 września do 15 grudnia 1929 uczestniczył w Kursie Próbnym do Wyższej Szkoły Wojennej, który ukończył z 79. lokatę na 111 absolwentów. 21 grudnia 1929 został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie w charakterze słuchacza Kursu Normalnego 1929–1931^[11]. Od 25 sierpnia do 15 września 1930, po ukończeniu I roku, odbył staż w 3 pułku artylerii polowej Legionów w Zamościu. Z dniem 1 września 1931, po ukończeniu studiów i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie na stanowisko I oficera sztabu^[12][13]. 17 grudnia 1931 awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 58. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[14][15]. 21 listopada 1932 został przeniesiony do Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Warszawie na stanowisko szefa Wydziału Społecznego^[16][17]. Od 11 kwietnia do 14 czerwca 1934 był słuchaczem kursu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie^[18]. Od grudnia 1934 dowodził batalionem w 1 pp Leg. w Wilnie. 23 września 1935 został przesunięty na stanowisko dowódcy III batalionu szkolnego, a 25 września 1936 mianowany dowódcą II batalionu^[19]. 1 grudnia 1936 został wyznaczony na stanowisko szefa sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów^[20]. Rozkazem z 4 października 1937 został przeniesiony do Sztabu Głównego^[21] i 26 października tego roku objął obowiązki oficera Sekretariatu Komitetu Obrony Rzeczypospolitej^[22]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 66. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[23]. 2 kwietnia 1938 został mianowany oficerem sztabowym do zleceń w Sztabie Głównym^[22]. W marcu 1939 na stanowisku kierownika Samodzielnego Referatu Oficerów Dyplomowanych Sztabu Głównego^[24].

Po klęsce wrześniowej przez krótki okres był internowany w Rumunii po czym przedostał się do Francji. W 1940 po klęsce armii francuskiej ewakuowany do Anglii wraz ze Szkołą Podchorążych Piechoty w Coëtquidan, której był komendantem. 16 lipca 1940 mianowany był pierwszym dowódcą 2 batalionu strzelców. Dowodził nim przez 2 lata. W latach 1943–1944 pełnił obowiązki zastępcy Szefa Oddziału Operacyjnego Naczelnego Wodza. Podczas kampanii włoskiej od października 1944 roku był dowódcą 1 Brygady Strzelców Karpackich^[25][26]. Mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1945 roku w korpusie oficerów piechoty. Od lipca 1945 roku do września 1946 roku był szefem Służby Opieki nad Żołnierzem przy Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie^[25]. Następnie w latach 1947–48 przebywał w Niemczech w organizacji pomagającej w emigracji polskich obywateli do Anglii. Po demobilizacji pozostał w Anglii.

Był członkiem Kapituły Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari, powołany 7 marca 1960^[27], do 7 marca 1962^[28]. Znalazł zatrudnienie jako operator maszyn w fabryce plastików, zawód ten wykonywał do roku 1961. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia opuścił Londyn i wyniósł się na południowe wybrzeże Anglii, gdzie przez dwa lata pracował jako nauczyciel w szkole angielskiej, którą przerwał z powodu choroby serca w 1963. Brał aktywny udział w życiu organizacji polonijnych, był członkiem Instytutu J. Piłsudskiego i wielu organizacji kombatanckich. M.in. otrzymał tytuł honorowego prezesa Koła Byłych Żołnierzy 2 Batalionu Grenadierów „Kratkowane Lwiątka”.

W 1964 został mianowany generałem brygady^[29][30].

Zmarł 19 marca 1965 roku po długiej chorobie i wielotygodniowym pobycie w szpitalu w Bexhill-on-Sea. Pochowany na miejscowym cmentarzu^[a].

16 lutego 1926 ożenił się z Heleną z Wilczyńskich, z którą miał syna Leszka Jana (ur. 30 września 1929)^[32]. W czasie wojny jego żona pozostawiona w Polsce, była aresztowana przez Gestapo w 1943 roku a wiosną następnego roku rozstrzelana. Syn został deportowany do III Rzeszy^[33]. Po wojnie ożenił się z Angielką.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 89^[34]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1167^[35] – 16 lutego 1921^[36]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie nr 32899^[37][23]
• Złoty Krzyż Zasługi – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”^[38]
• Medal Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[39][40]
• Srebrny Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”^[41][42]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928^[43]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928^[43]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę – 11 listopada 1938^[44][45]
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936
• Order Imperium Brytyjskiego^[31]
• francuski Krzyż Wojenny^[31]
• łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 6 sierpnia 1929^[46]
• Brązowy Medal Waleczności^[47]
• Krzyż Wojskowy Karola^[47]

Uwagi

1. Według informacji opublikowanych na łamach kwartalnika Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej nr 38 z 1965 generał Bronisław Chruściel zmarł 18 marca 1965 w Hastings, a pochowany został na cmentarzu w Bexhill-on-Sea^[31].