Broniszewice

Broniszewice – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pleszewskim, w gminie Czermin, nad Prosną.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

Szybkie fakty

Wieś składa się z trzech odrębnych założeń urbanistycznych: zespołu folwarcznego Marianin na południu, założenia pałacowego w centralnej części oraz zespołu folwarcznego w przysiółku Polskie na północnym wschodzie^[4].

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Broniszewice, po jej zniesieniu w gromadzie Czermin.

Rzeczka Modłowa była zapewne miejscem kultu jeszcze pogańskich Słowian^{[potrzebny przypis]}. Takie miejsca kultowe były często przekształcane w miejsca kultowe chrześcijańskie.

Nazwa Broniszewic pochodzi od jej późniejszego właściciela Bronisza, zapewne pochodzenia czeskiego^{[potrzebny przypis]}. Okoliczne dobra były własnością księcia Mieszka Starego. Okolice przyszłych Broniszewic, Grodziska i kilka innych osad dał Mieszko jako wiano drugiej żonie Eudoksji, która nadała owe dobra sprowadzonym do Polski bożogrobcom^{[potrzebny przypis]}. 12 zakonników z siedzibą w Grodzisku gospodarowało majątkiem niezbyt zręcznie^{[potrzebny przypis]}. Dobra były sprzedawane lub dzierżawione^[5]. W Broniszewicach, w rozwidleniu rzek Kijowca i Modłowy powstał gródek rycerski, spełniający także rolę zajazdu dla kupców i wędrowców przed przeprawą na drugą stronę Prosny^[6]. Grodek był otoczony sześciometrowej szerokości fosą^[6]. Był własnością biskupa gnieźnieńskiego. Znamy ostatniego dowódcę, rycerza Grzegorza, jak podaje Jan Długosz bardzo zacnego i dzielnego^{[potrzebny przypis]}.

Gródek biskupi i okoliczne dobra bożogrobców zostały nabyte przez Bronisza na początku XV w.^{[potrzebny przypis]} Pierwej zapewne już te majętności dzierżawił, jako że nazwa Broniszewice pojawiła się już przed nabyciem przez owego tych ziem i osad. Dawna nazwa rzeki i osady Modłowa przetrwała jeszcze prawie jeden wiek^{[potrzebny przypis]}. Jak podaje Długosz, był tu pierwszy kościółek, zapewne rodzaj rotundy w grodzisku rycerskim, pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Nowy kościół wystawiono na początku XV w., konsekrowany przez pierwszego prymasa Polski Mikołaja Trąbę w 1422^{[potrzebny przypis]}.

Broniszewice po raz pierwszy były wzmiankowane w 1393^{[potrzebny przypis]} lub pomiędzy 1406 a 1412 rokiem^[4], gdy były gniazdem rodu Broniszów herbu Pomian^[7]. Parafię utworzono w 1411 r. dzięki staraniom kanonika kujawskiego Mikołaja Broniszewskiego. Wieś w średniowieczu była ośrodkiem dóbr rycerskich. Na znajdującym się w pobliżu pałacu kopcu odkryto pozostałości murowanej wieży mieszkalnej. Do dzisiaj widoczne jest niewielkie wzniesienie otoczone pozostałościami fosy.

W 1446 Stanisław Bronisz przekazał bądź sprzedał wieś swojemu pasierbowi, Janowi Rusockiemu i jego synom, Janowi i Bartłomiejowi z Suchorzewa^[6]^[7]^[4]. Wieś pozostała własnością rodu Suchorzewskich herbu Zaremba do początków XVII wieku^[6]: w 1618 są oni wzmiankowani jako właściciele części wsi)^[4]. Jeszcze w XVI wieku ród ten dołączył do braci czeskich i tej wspólnocie przekazał lokalny kościół, który jednak wrócił do katolików przed śmiercią Stanisława Suchorzewskiego w 1615 roku^[7]. Ministrami zboru w Broniszewicach byli Adam Mollerus, a po nim Jan Wiglef^[7]. Z biegiem lat wieś podupadła, już w drugiej połowie XVI wieku nie była wymieniana w rejestrach poborowych^[6].

W 1637 wieś odziedziczył Świętosław Lipski, proboszcz kolegiaty w Choczu^[4]. W 1713 właścicielem dworu, folwarku i dóbr wsi był miejscowy pleban Łukasz Wielowiejski^[4]. W połowie XVIII wieku (ok. 1750 roku) dobra te przeszły na własność Józefa Wężyka, kasztelana konarskiego i sieradzkiego^[4]. W rękach jego spadkobierców wieś pozostała do 1858 roku^[4].

W roku 1907 została rozparcelowana przez niemiecką Komisję Kolonizacyjną^[8].

W okresie powojennym w pałacu w stylu eklektycznym powstał Dom Pomocy Społecznej, który jest prowadzony przez siostry dominikanki. W 2018 otwarto przy nim Dom Chłopaków przeznaczony dla 56 chłopców niepełnosprawnych intelektualnie. W otwarciu udział wzięli m.in. Jan Pospieszalski i Małgorzata Pieńkowska^[9].

Historia

Podział

Osoby

Transport

Zabytki

Przypisy

Wikiwand - on