Budniki (Karpacz)

Budniki (niem. Forstlangwasser) – dawna osada w Karkonoszach, na północnym zboczu Kowarskiego Grzbietu, w środku czworokąta utworzonego przez Skalny Stół (1281 m n.p.m.) na południowy zachód, Czoło (1266 m) na południowy wschód, Wołową Górę (1033 m) na północny wschód i Izbicę (856 m) na północny zachód. Obecnie administracyjnie Budniki leżą na terenie Karpacza oraz Kowar. Poza wiatą turystyczną przy węźle szlaków nie ma tu zabudowy^[1].

Budniki

Część miasta Karpacza
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	karkonoski
Miasto	Karpacz
Data założenia	XVII wiek
SIMC	1063758
Wysokość	ok. 900 m n.p.m.
Populacja  • liczba ludności	0
Położenie na mapie Karpacza Budniki
Położenie na mapie Polski Budniki
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Budniki
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego Budniki
50°45′42″N 15°48′12″E

Tablica przedstawiająca historię osady

Szlak w kierunku Karpacza

Wejście do sztolni

Jedna z tablic informacyjnych w Budnikach

Osada założona na wysokości ok. 850 m n.p.m. nad potokiem Malina w okresie wojny trzydziestoletniej przez chroniących się w górach mieszkańców okolic Kowar, Karpacza i Wilczej Poręby. W I połowie XIX w. służyła lokalnym przemytnikom szmuglującym Tabaczaną Ścieżką tytoń z Austrii do Prus. Na przełomie XIX i XX wieku w wiosce powstały nawet dwie gospody. W późniejszych latach na terenie wsi funkcjonowała także filia szkoły ewangelickiej. Do 1945 osada liczyła kilkanaście domów, w tym schronisko Forstbaude.

We wspomnieniach dawnych mieszkańców można przeczytać o występowaniu co zimę grubej pokrywy śnieżnej, która utrudniała komunikację nawet pomiędzy poszczególnymi domostwami. Szczególnie uciążliwy w tym czasie był także brak słońca, które przez 113 dni w roku nie wychodziło ponad masyw Grzbietu Kowarskiego. Z tego względu co roku 26 listopada organizowano pożegnanie, zaś 19 marca przywitanie słońca^[2] (faktycznie w różnych miejscach osady słońce pokazywało się po raz ostatni od 12 do 26 listopada, a pojawiało po przesileniu zimowym między 15 a 30 stycznia; w nieistniejącej gospodzie słońce było widoczne po raz ostatni 24 listopada, by pojawić się 18 stycznia)^[3].

Po wojnie tutejsze zabudowania były wykorzystywane przez kilka lat przez stowarzyszenie studenckiej Bratniej Pomocy z Wrocławia. W latach 50. XX wieku prowadzone tu poszukiwania rud uranu spowodowały, że okolica przestała nadawać się do zamieszkania. Pozostała opustoszała polana ze śladami zabudowań oraz resztkami sztolni i hałd.^[4]

W 2013 roku udało się pozyskać środki na realizację projektu "Szlak Miłośnik Budnik", w ramach którego na terenie dawnej osady wybudowano wiatę wypoczynkową, ustawiono tam tablicę informacyjną oraz oznaczono miejsca, w których znajdowały się domy oraz obiekty użyteczności publicznej. Wyznakowano także szlaki dojściowe z Osiedla Skalnego w Karpaczu oraz z Wilczej Poręby.

W latach 1891–1940 istniała tam opadowa stacja meteorologiczna (50°46'N 15°48'E, 900 m n.p.m.). Średnie wartości roczne opadów wynosiły 1 094 mm (najwięcej: lipiec 139 mm i sierpień 125 mm, najmniej: styczeń 57 mm i luty 45 mm)^[5].

W latach 1952–1953 Zakłady Przemysłowe R-1 z Kowar wybiły na obszarze Budnik sztolnię poszukiwawczą uranu oraz dwie inne poniżej, w dolinie potoku Malina.