CCR5

Receptor C-C chemokin typu 5, CCR5, CD195 – białko kodowane u ludzi przez gen CCR5. CCR5 jest jednym z receptorów beta-chemokin, podobnym do receptorów sprzężonych z białkami G, i jak one będącym integralnym białkiem błonowym osadzonym w niej motywem siedmiu alfa helis^[1][2].

Model receptora CCR5 (żółty) zakotwiczonego w błonie komórkowej (szary)

U ludzi gen CCR5 jest położony na krótkim (p) ramieniu chromosomu 3 w pozycji 21. W niektórych populacjach występuje mutacja Delta 32, będąca delecją w obrębie genu CCR5 (CCR5-Δ32). Homozygotyczni nosiciele tej mutacji są odporni na zakażenia HIV-1^[3].

Naturalne ligandy chemokinowe, które wiążą się z tym receptorem to RANTES, MIP-1α i MIP-1β. Gen CCR5 ulega ekspresji głównie w limfocytach T, makrofagach, komórkach dendrytycznych i w mikrogleju. CCR5 prawdopodobnie odgrywa ważną rolę w reakcji zapalnej na zakażenie^[4]. Jego funkcja w układzie immunologicznym zdrowego człowieka nie jest jednak znana.

CCR5-Δ32

CCR5 występuje w wielu odmianach allelicznych. Jedną z nich jest mutacja CCR5-Δ32 (CCR5-D32, CCR5 delta 32), w której występuje delecja 32 par zasad powodująca powstanie niefunkcjonującego receptora, co zapobiega wejściu wirusa HIV do komórki. Dwie kopie tego allelu zapewniają silną ochronę przed zakażeniem wirusem HIV^[5]. Allel występuje u 5–14% Europejczyków, ale rzadko u Afrykanów i Azjatów^[6][3].

W 2008 niemieccy lekarze ogłosili, że wykonali przeszczepienie szpiku kostnego od homozygotycznego pod względem allelu CCR5 Δ32 dawcy pacjentowi zakażonemu wirusem HIV i choremu na białaczkę. Po 600 dniach pacjent był wyleczony, a wirus HIV był niewykrywalny we krwi i zbadanych tkankach mózgu i odbytnicy^[7]. Przed przeszczepieniem wykryto u pacjenta również niski poziom odmiany X4 wirusa HIV, która nie wykorzystuje receptora CCR5 do infekcji komórek. Po przeszczepieniu ten typ wirusa HIV także nie został wykryty^[8]. Fakt ten jest jednak zgodny z obserwacjami, z których wynika, że komórki wykazujące ekspresję odmiany białka CCR5-Δ32 nie posiadają zarówno receptorów CCR5, jak i CXCR4 na swoich powierzchniach, tym samym dając odporność na szerszy zakres odmian wirusa HIV, w tym HIV X4^[9].