CFM International CFM56

CFM International CFM56 (oznaczenie militarne F108) – seria turbowentylatorowych, dwuprzepływowych silników lotniczych o dużym stosunku dwuprzepływowości. Wytwarzane są przez firmę CFM International.

CFM56-5^[1]

Widok od tyłu
Dane podstawowe
Typ	turbowentylatorowy
Kraj pochodzenia	Francja /  Stany Zjednoczone
Producent	CFM International
Pierwsze testy	czerwiec 1974
Zastosowanie	Airbus A320 Airbus A340 Boeing KC-135 Stratotanker Boeing 737
Liczba egzemplarzy	22 208 (czerwiec 2011)
Rozwinięto z modelu	General Electric F101
Rozwinięto w model	CFM International LEAP
Dane techniczne
Średnica	1,55 m (wentylator)
Długość	2,5 m
Masa	2366 kg
Osiągi
Ciąg	86,7 kN
Spręż	32,8 : 1
Współczynnik dwuprzepływowości	5,5 : 1
Ciąg/ciężar	3,7 : 1

Douglas DC-8 z silnikami CFM56-2

CFM56-3 zamontowany na samolocie Boeing 737-500 AirBaltic

CFM56-5 zamontowany na samolocie Airbus A320-211 Nouvelair

CFM56-7 zamontowany na samolocie Boeing 737-800 Qantas

Historia

Pierwsze testy silnika rozpoczęły się w 1974. Mimo początkowych problemów politycznych, obecnie jest to jeden z najbardziej popularnych silników turbowentylatorowych na świecie. Najczęściej jest montowany na samolotach typu Boeing 737, a pod wojskowym oznaczeniem F108 zastąpił wysłużone silniki Pratt & Whitney JT3D w tankowcach Boeing KC-135 Stratotanker. Jest to również jedyny silnik do napędzania samolotów Airbus A340-200/-300.

Do stycznia 2010 silniki z serii CFM56 spędziły w powietrzu łącznie ponad 470 milionów godzin.

Warianty

Seria CFM56-2

Seria CFM56-2 to pierwowzór całej serii^[2]. Prace nad nim rozpoczęto w 1972, do służby silniki te weszły w 1980^[2]. Najczęściej montowane są pod oznaczeniem F108 w maszynach wojskowych (KC-135 Stratotanker, E-3 Sentry, RC-135). Wentylator silnika składa się z 44 łopat, silnik wyposażony jest w trój-stopniową sprężarkę niskiego ciśnienia.

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-2A-2 (-3)	110 kN	5,9	2190 kg	E-3 Sentry, E-6 Mercury
CFM56-2B1	98 kN	6,0	2120 kg	KC-135R Stratotanker, Boeing RC-135
CFM56-2C1	98 kN	6,0	2110 kg	Douglas DC-8-70

Seria CFM56-3

Silniki z serii CFM56-3 przeznaczone są do samolotów Boeing 737-300/-400/-500^[3], które osiągają ciąg (zależnie od wersji) od 82,3 do 105 kN. Silnik poprzez charakterystyczne przycięcie u dołu posiada mniejszy wentylator (1,5 m), jednak nie wpływa to na parametry silnika.

Mały prześwit pod skrzydłem w samolotach Boeing 737 sprawił, że zaprojektowano silnik ze spłaszczoną gondolą u dołu, jednocześnie zmniejszając wentylator oraz umieszczając pewne elementy silnika z boku zamiast pod silnikiem.

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-3B-1	89 kN	6,0	1940 kg	Boeing 737-300, Boeing 737-500
CFM56-3B-2	98 kN	5,9	1950 kg	Boeing 737-300, Boeing 737-400
CFM56-3C-1	100 kN	6,0	1950 kg	Boeing 737-300, Boeing 737-400, Boeing 737-500

Seria CFM56-4

Seria CFM56-4 to proponowana wersja rozwojowa CFM56-2 przeznaczona dla rodziny Airbus A320. Silnik ma osiągać ciąg 110 kN, posiadać nowy wentylator o średnicy 1,73 m oraz system FADEC. Projekt ten jednak zaniechano, kiedy International Aero Engines zaoferował silnik V2500 do samolotów A320. Wówczas rozpoczęto prace nad serią CFM56-5, aby stworzyć bardziej konkurencyjny silnik w stosunku do V2500.

Seria CFM56-5

Silnik CFM56-5 produkowany jest w trzech odmianach, A, B i C. Zaprojektowany do maszyn Airbus, o sile ciągu od 96 kN do 151 kN.

CFM56-5A przeznaczony jest dla samolotów krótkiego i średniego zasięgu Airbus A320 o sile ciągu od 98 kN do 118 kN. Był to pierwszy z silnik rodziny CFM56-5. Wszedł do służby w 1988^[4]. Zastępuje wcześniejsze wersje CFM56-2 i CFM56-3. Udoskonalenie aerodynamiki, wprowadzenie systemu FADEC^[4], nowy wentylator oraz nowe sprężarki niskiego i wysokiego ciśnienia zmniejszyły spalanie o około 10% w stosunku do poprzedników.

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-5A1	111 kN	6,0	2270 kg	Airbus A320
CFM56-5A3	118 kN	6,0	2270 kg	Airbus A320
CFM56-5A4	97,9 kN	6,2	2270 kg	Airbus A319
CFM56-5A5	105 kN	6,2	2270 kg	Airbus A319

CFM56-5B pierwotnie został zaprojektowany do napędzania samolotów Airbus A321^[5]. Uzyskuje ciąg od 96 kN do 147 kN. Obecnie silnik ten zastąpił model CFM56-5A i może zasilać każdą wersję z rodziny A320 (A318/A319/A320/A321)^[5]. Poprzez zastosowanie nowych rozwiązań konstrukcyjnych, zredukowano emisję tlenków azotu o 45%^[5].

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-5B1	130 kN	5,5	2380 kg	Airbus A321
CFM56-5B2	140 kN	5,5	2380 kg	Airbus A321
CFM56-5B3	150 kN	5,4	2380 kg	Airbus A321
CFM56-5B4	120 kN	5,7	2380 kg	Airbus A320
CFM56-5B5	98 kN	6,0	2380 kg	Airbus A319
CFM56-5B6	100 kN	5,9	2380 kg	Airbus A319
CFM56-5B7	120 kN	5,7	2380 kg	Airbus A319, A319CJ
CFM56-5B8	96 kN	6,0	2380 kg	Airbus A318
CFM56-5B9	100 kN	5,9	2380 kg	Airbus A318

CFM56-5C przeznaczony jest do zasilania samolotów dalekiego zasięgu Airbus A340-200/-300. Jest to najpotężniejszy model z całej rodziny CFM56^[6], charakteryzuje go ciąg od 139 kN do 151 kN. Pierwsze testy rozpoczęły się w grudniu 1989. Wszedł do służby w 1993^[6]. Model ten uzyskał m.in. nowy, większy wentylator.

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-5C2	139 kN	6,6	3990 kg	Airbus A340-200/-300
CFM56-5C3	145 kN	6,5	3990 kg	Airbus A340-200/-300
CFM56-5C4	151 kN	6,4	3990 kg	Airbus A340-200/-300

Seria CFM56-7

Silniki z serii CFM56-7 przeznaczone są do napędzania samolotów Boeing 737 Next Generation. Są to modele 737-600/-700/-800/-900^[7]. Projektowanie rozpoczęto w styczniu 1994, zaś pierwsze testy w maju 1995^[7]. Silnik uzyskuje ciąg od 86,7 do 121 kN. W porównaniu do poprzednika, CFM56-3 nowa wersja oferuje większy ciąg oraz mniejsze koszty eksploatacyjne. Zawiera też kilka nowych elementów z serii CFM56-5, m.in. system FADEC czy ulepszenie konstrukcji wewnętrznej. Zwiększona została również aerodynamika oraz zredukowano liczbę łopatek wentylatora z 38 do 24.

Silnik CFM56-7 może uzyskać certyfikat ETOPS 180. Silnik ten zasila także militarne wersje Boeingów 737 Next Generation^[7].

Model	Ciąg	Współczynnik dwuprzepływowości	Masa	Samolot
CFM56-7B18	86,7 kN	5,5	2370 kg	Boeing 737-600
CFM56-7B20	91,6 kN	5,5	2370 kg	Boeing 737-600, Boeing 737-700
CFM56-7B22	101 kN	5,3	2370 kg	Boeing 737-600, Boeing 737-700
CFM56-7B24	108 kN	5,3	2370 kg	Boeing 737-700, Boeing 737-800, Boeing 737-900
CFM56-7B26	117 kN	5,1	2370 kg	Boeing 737-700, Boeing 737-800, Boeing 737-900
CFM56-7B27	121 kN	5,1	2370 kg	Boeing 737-800, Boeing 737-900, Boeing 737BBJ