Pieprzniczka szarawa

Pieprzniczka szarawa (Cantharellula umbonata (J.F. Gmel.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)^[2].

Pieprzniczka szarawa

Pieprzniczka szarawa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	wodnichowate
Rodzaj	pieprzniczka
Gatunek	Pieprzniczka szarawa
Nazwa systematyczna
Cantharellula umbonata (J.F. Gmel.) Singer Revue mycologique, Paris 1: 281 (1936)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
najmniejszej troski

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cantharellula, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1792 r. Johann Friedrich Gmelin nadając mu nazwę Merulius umbonatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1936 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Cantharellula^[2].

Niektóre synonimy naukowe:

• Agaricus molliculus Britzelm. 1885
• Cantharellus umbonatus (J.F. Gmel.) Pers. 1794
• Clitocybe mollicula (Britzelm.) Sacc. 1887
• Clitocybe umbonata (J.F. Gmel.) Konrad 1931
• Hygrophoropsis umbonata (J.F. Gmel.) Kühner & Romagn. 1953
• Merulius umbonatus J.F. Gmel. 1792
• Merulius umbonatus J.F. Gmel. 1792 subsp. umbonatus^[3].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten wcześniej opisywany był jako pieprznik pępiasty lub pieprznik pępkowaty^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–4,5 cm, za młodu łukowaty, później płaski, na koniec lejkowaty. Czasami na środku posiada brodawkowaty garbek. Powierzchnia w stanie suchym matowa z przylegającymi łuskami, w stanie wilgotnym czernieje^[5]. Kolor szarobrązowy lub szary, do fiołkowego^[6].

Blaszki

Szerokie i szeroko przyrośnięte, nieco zbiegające po trzonie. Kolor biały do kremowobiałego. Uszkodzone po chwili czernieją^[5]. Są stłoczone i na końcach rozwidlone^[6].

Trzon

Wysokość 3–10 cm, grubość 2–6 mm, walcowaty, pełny i kruchy. Powierzchnia jasnoszarobrązowa pokryta podłużnymi białymi włókienkami, w górnej części ciemniejsza, przy podstawie pilśniowata^[5].

Miąższ

Cienki, białawy, bez wyraźnego smaku i zapach. Uszkodzony zmienia kolor na jasnoczerwonawy^[5].

Cechy mikroskopowe

Strzępki w tramie o średnicy 3,5–5,5 μm, splątane. Subhymenium dobrze rozwinięte, strzępki podobne jak w tramie, ale przeważnie zorientowane prostopadle do strzępek tramy. Podstawki wydłużone, zgrubiałe, gładkie, bezbarwne, często zawierające ciała oleiste. Mają 4 sterygmy i rozmiar 28–35 × 5–6,5 μm. Cienkościenne zarodniki mają rozmiar (7,8-) 8,5–10 (-11,1) × (2,5-) 3–3,5 (-4,2) μm i kształt od wąsko cylindrycznego do wrzecionowatego. Wyrostek wnęki słabo widoczny. Są nieco nierównoboczne. Strzępki w trzonie są równoległe, gładkie, hialinowe i mają szerokość 5–12,5 μm^[7].

Występowanie i siedlisko

W Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony^[6]. Podano także występowanie tego gatunku w Japonii^[8]. W Niemczech i Holandii znajduje się na listach gatunków zagrożonych. W Polsce jest nieczęsty, ale nie jest zagrożony. W piśmiennictwie naukowym opisano liczne jego stanowiska na obszarze całego kraju^[4].

Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na kwaśnej ziemi, wśród mchów, szczególnie pod świerkami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[5].

Znaczenie

Saprotrof^[4]. W niektórych opracowaniach uważany za grzyb niejadalny^[5][6], w innych za jadalny^[4].