Dwupierścieniak cesarski

Dwupierścieniak cesarski (Catathelasma imperiale (P. Karst.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny Biannulariaceae^[2].

Dwupierścieniak cesarski

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	Biannulariaceae
Rodzaj	dwupierścieniak
Gatunek	dwupierścieniak cesarski
Nazwa systematyczna
Catathelasma imperiale (P. Karst.) Singer Revue Mycol., Paris 5: 9 (1940)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
bliski zagrożenia

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Catathelasma, Biannulariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1879 r. Petter Karsten nadając mu nazwę Armillaria imperialis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1940 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Catathelasma^[2].

Synonimy^[3]:

• Agaricus imperialis Fr. 1845
• Armillaria imperialis Quél. 1872
• Armillaria nobilis Murrill 1914
• Biannularia imperialis (Quél.) Beck 1922
• Clitocybe imperialis (Quél.) Ricken 1914
• Omphalia imperialis (Quél.) Quél. 1886

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r.^[4] Dawniej nazywany był opieńką cesarską, bedłką cesarską lub czopem^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–20 cm, za młodu półkulisty, później płaskołukowaty, w końcu lejkowato wklęsły. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia łuskowata o barwie od bladobrązowej do brązowej^[6]. Młode owocniki są trudne do zauważenia, gdyż są ukryte w ściółce leśnej. Przez długi czas otoczone są osłoną^[5].

Blaszki

Głęboko zbiegające na trzon, wąskie o barwie od jasnokremowej do żółtej z brązowym odcieniem^[6].

Trzon

Wysokość 7–16 cm, grubość 3–5 cm, walcowaty lub kołkowaty, zwężony dołem, pełny i twardy. Powierzchnia o barwie od białej do ochrowej. Posiada wyraźny skórzasty i odstający pierścień^[6]. Pierścień ten jest podwójny i trwały^[6].

Miąższ

Gruby, twardy, soczysty, barwy białej. Smak i zapach mączno-ogórkowy^[6].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki eliptyczne, wydłużone, gładkie, o rozmiarach 10–15 × 4–6 μm^[7].

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, w niektórych krajach Europy oraz w Korei i Japonii^[8]. W Polsce jest rzadki. W literaturze naukowej do 2020 r. podano 16 stanowisk historycznych i 6 współczesnych (niektóre błędnie)^[9]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[10]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczony do kategorii grzybów wymierających (E)^[11]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Niemczech, Estonii, Szwecji, Finlandii, Słowacji, Czechach^[4].

Pojawia się w lasach iglastych i mieszanych, ale także na pastwiskach i przy potokach, szczególnie w lasach podgórskich. Rośnie głównie pod świerkami i sosnami oraz w borówkach. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października^[6].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy^[4]. Należy do smacznych grzybów jadalnych, ale w Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[12].