Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Cerkiew Świętej Trójcy w Jekaterynburgu
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Cerkiew Świętej Trójcy (ros. Храм в честь Святой Живоначальной Троицы), zwana popularnie cerkwią Troicką (ros. Троицкая церковь) – prawosławna cerkiew znajdująca się w Jekaterynburgu, w obwodzie swierdłowskim. Wzniesiona w latach 1889–1892. W okresie sowieckim mieściła m.in. straż pożarną i kino. Odzyskana przez wiernych w 1995.
Remove ads
Historia i architektura
Podsumowanie
Perspektywa
Okres Imperium Rosyjskiego
Rosyjskie osadnictwo wokół jeziora Szartasz datuje się na przełom XVII i XVIII wieku[1]. W 1682 mieli w tych okolicach zamieszkać starowiercy, którzy przybyli na ten obszar Imperium Rosyjskiego m.in. z rejonu Moskwy i Tuły[1]. Około 1833 znajdowało się tu przeszło czterysta zabudowań, zamieszkiwanych przez starowierców, a oni sami zaczęli zyskiwać wielkie znaczenie na ziemi uralskiej jako kupcy[1]. W 1824 Jekaterynburg wizytował imperator Aleksander I Romanow. W czasie swojej podróży odwiedził on też osadników zamieszkałych nad brzegami jeziora Szartasz, a świta cesarska poleciła wbić w tym miejscu prawosławny krzyż[1]. Tak narodzić się miała legenda, że inicjatorem budowy cerkwi Troickiej był Aleksander I, a po jego wizycie sprawa wzniesienia tu prawosławnej świątyni miała być już przesądzona[1]. Sprawa wzniesienia obiektu sakralnego w tej części miasta nie posunęła się naprzód. W 1828 duchowieństwo prawosławne rozpoczęło działalność misyjną wśród mieszkańców osiedla szartaskiego, a w 1834 imperator Mikołaj I Romanow wydał decyzję o utworzeniu na terenie eparchii permskiej[a] dwóch jednowierczych monasterów, męskiego i żeńskiego[1]. Żeński monaster miał zostać ulokowany nad Szartaszem, a bogaty kupiec Wierchodanow przekazał na ten cel ziemię, łącznie sto dziesięcin gruntów, a także zapewnić miał inne przywileje ekonomiczne w tej okolicy[1]. Plany te ostatecznie nie zostały zrealizowane. W 1849 wzniesiona została murowana czasownia, która w 1862, przy wsparciu jednego z pobliskich zakładów, przekształcona została następnie w pełnoprawną cerkiew[2].
Współcześni określali cerkiew jako ubogą i lichą, wyglądającą raczej jak rodzaj urzędu niż obiekt sakralny[1]. Był to prosty, murowany budynek z drewnianą dzwonnicą, mieściło się w nim także mieszkanie kapłana, a stan techniczny obiektu już w latach osiemdziesiątych XIX wieku nie był najlepszy[1]. Zewnętrzne ściany pomalowane były na biało, fasada dekorowana była czterema kolumnami, a sama cerkiew wyposażona była w cztery dzwony[1]. Diecezjalna gazeta (Jekatierinburgskije jeparchialnyje wiedomosti) wezwała władze miasta, eparchii, a także zwykłych wiernych by jak najszybciej zajęli się przebudową cerkwi znajdującej się nad jeziorem Szartasz[1]. Zdaniem prasy taka akcja nie wymagałaby wcale wielkiego nakładu środków i sił, a w konsekwencji świątynia zaczęłaby wreszcie wyglądać jak cerkiew z prawdziwego zdarzenia[1]. Wszystko to z pożytkiem dla miejscowych wiernych i miasta. Okazją do przebudowy miało być „cudowne” ocalenie imperatora Aleksandra III i jego rodziny z zamachu na pociąg cesarski w dniu 17 października 1888[b][1]. W ten sposób cerkiew nad Szartaszem miała stać się świątynią wotywną, a do wspomożenia tej inicjatywy wezwał biskup jekaterynburski Polikarp[1]. Wierni udzielili wystarczającego wsparcia finansowego by 27 sierpnia 1889 mogła się rozpocząć przebudowa świątyni[1]. Tego dnia położone zostały fundamenty pod przyszłe prezbiterium (ołtarz), a także pod dzwonnicę[1]. Nad Szartasz przybył z tej okazji wspomniany biskup Polikarp, który błogosławił wiernych i sprawował pod gołym niebem Boską Liturgię[1]. W uroczystościach wzięli udział także przedstawiciele władz i pobliskich zakładów wytwórczych[1]. Na czele uroczystej procesji niesiono ikonę św. Sergiusza z Radoneża, przysłaną nowej parafii przez oberprokuratora Świątobliwego Synodu Rządzącego Konstantina Pobiedonoscewa[1]. W dniu tym zbierano także ofiary wśród wiernych na dalszą budowę świątyni. Ogółem uzyskano około 57 rubli, a okoliczni mieszkańcy przekazali także przedmioty codziennego użytku[1]. W kolejnych latach wsparcia budowie, zarówno finansowego jak i w materiałach budowlanych, udzieliły okoliczne zakłady przemysłowe[1]. Jeszcze w 1889 wzniesiono budynek szkoły parafialnej, gdzie duchowieństwo rozpoczęło edukację religijną dla okolicznych mieszkańców[1].
Budowę zakończono oficjalnie 17 lipca 1892, gdy nastąpiła konsekracja świątyni[1]. Cerkwi nadano wezwanie Świętej Trójcy, wiązało się to także z utworzeniem niezależnej struktury parafialnej[1]. Do 1859 wierni z tych okolic podlegali pod sobór św. Katarzyny Aleksandryjskiej, a następnie pod cerkiew Proroka Eliasza[1]. Wnętrza były zdobione złotem, ikonostas wykonany był z rzeźbionego drewna, a w świątyni znajdowały się także ikony, krzyże oraz kioty[1]. Wieża świątyni miała wysokość 27 metrów[1]. W archiwach zachowały się informacje na temat duchowieństwa cerkwi Świętej Trójcy. Od 1874 do 1884 posługę kapłańską pełnił tu ojciec Konstantin Gorbunow, a funkcję starosty cerkiewnego sprawował Aleksandr Piesteriew[1]. W 1884 przełożonym cerkwi został swiaszczennik Michaił Gorbunow, a w 1915 posługiwali tu swiaszczennik Siergiej Maksimow i psałomszczik Michaił Wasiljewicz Miedwiediew[1]. Nieopodal cerkwi znajdował się cmentarz Włodzimierski, gdzie grzebani byli parafianie oraz duchowieństwo[3].
Okres sowiecki
Zmiana położenia cerkwi Świętej Trójcy nastąpiła po przewrocie październikowym i ostatecznym przejęciu władzy przez bolszewików. Wierni i kapłani poddani zostali represjom przez władze Swierdłowska[c], a świątynie prawosławne w mieście boleśnie odczuły m.in. akcję konfiskaty majątku Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w 1922[4]. Duchowieństwo posługujące przy cerkwi Troickiej pozostało wierne metropolicie Sergiuszowi[5]. Cerkiew została ostatecznie zamknięta w 1937[1], choć niektóre źródła podają, że stało się to już w 1936[6]. Wnętrza zostały ograbione z pozostałych ikon oraz innych elementów wyposażenia liturgicznego i na trzech wozach wywiezione nad brzeg jeziora Szartasz, gdzie zostały zakopane[1]. Budynek został przekazany swierdłowskiej straży pożarnej i pod tym kątem przebudowany[1]. Wieża cerkiewna została przekształcona w pożarowo-ćwiczebną, a po kilku latach ostatecznie wyburzona[1]. W międzyczasie na jej szczycie zamontowany został nadajnik radiowy. Okna zostały zamurowane by przystosować obiekt do nowej funkcji. Wyburzono także kopułę dawnej świątyni[7]. W okresie sowieckim budynek był siedzibą kina Łucz, a także klubu miejskiego, a w czasie pieriestrojki znajdowało się tu centrum rzemiosł[1]. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych budynek został de facto porzucony i pozostawał pusty[2]. Pobliski cmentarz został zrównany z ziemią i przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe[3].
Odzyskanie i remont cerkwi
W październiku 1995 przedstawiciele Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego podpisały porozumienie z władzami Jekaterynburga, na mocy którego budynek dawnej cerkwi Świętej Trójcy został zwrócony dawnym właścicielom[1]. Ordynariusz eparchii jekaterynburskiej i wierchoturskiej Nikon włączył świątynię w struktury parafialne działające przy powstającej cerkwi Narodzenia Pańskiego[1]. Budowla znajdowała się w opłakanym stanie technicznym[2]. Początkowo nabożeństwa odbywać się więc musiały się w małym pomieszczeniu, znajdującym się poza obrębem dawnego obiektu sakralnego[1]. Od razu rozpoczęto remont obiektu, a jego odbudowę wspierali mieszkańcy miasta, m.in. Władimir Kontiejew, zastępca mera Jekaterynburga[1]. W 1998 na terenie dawnego cmentarza Włodzimierskiego ustawiono pamiątkowy krzyż[3]. Główne prace rekonstrukcyjne zakończyły się w 2000[1]. Wymieniono m.in. dach, odrestaurowano okna, a także zamontowano system centralnego ogrzewania[5]. W 1997 budynkowi przywrócono kopułę[7]. Odbudowano dzwonnicę, która mierzyła teraz 30 metrów wysokości, a zawieszono na niej siedem dzwonów[1]. Wieżę tę zwieńczono krzyżem, a na wyposażeniu świątyni znalazł się nowy ikonostas, a także kioty dla wizerunków Opieki Najświętszej Bogurodzicy i Objawienia Pańskiego[1]. W 2001 wzniesione zostało baptysterium, przeznaczone dla chrztów dokonywanych poprzez zanurzenie[1]. W 2002 prowadzono prace na terenie przylegającym do cerkwi, m.in. odnowiono budynki zaplecza gospodarczego, wzniesiono parkan i stworzono mały park[1]. Budynek cerkwi Troickiej jest mały, wykonany z cegły, ściany pomalowane zostały na biało, kopuła w odcieniu szarości, mniejsze kopuły (charakterystyczne dla ruskiej architektury sakralnej) pozłacane[7].
Remove ads
Współczesność
Podsumowanie
Perspektywa
Najważniejsze święta obchodzone w cerkwi to Święto Trójcy Świętej, Święto Opieki Najświętszej Bogurodzicy i Święto Objawienia Pańskiego, gdy święci się wodę z pobliskiego jeziora Szartasz[1]. W tej ostatniej ceremonii tradycyjnie, oprócz okolicznych mieszkańców i duchowieństwa parafialnego, biorą także udział ordynariusze eparchii jekaterynburskiej[8][9]. Od 2002 przy cerkwi działa szkoła parafialna, a także biblioteka[1]. Duchowieństwo wspiera pobliskie szkoły, a także wychowanków domu dziecka Gniezdyszko[1]. W 2004 cerkwi przekazano kopię Kazańskiej Ikony Matki Bożej, którą udało się uratować przed zniszczeniem z rąk władz sowieckich[10]. Była ona przez te lata przechowywana w sekrecie przez jedną z rodzin mieszkających w tej części miasta[10]. W 2008 świętowano sto sześćdziesiątą rocznicę budowy cerkwi[11]. Z tej okazji wmurowany został kamień węgielny pod budowę centrum duchowo-oświatowego, którego budowa zakończyła się rok później[11]. Jednopiętrowy budynek, zgodnie ze swoją nazwą, służy celom religijnym i edukacyjnym, jakie realizowane są przy cerkwi[11]. Inauguracja centrum odbyła się 11 czerwca 2009, wzięli w niej udział przedstawiciele władz miasta, a także arcybiskup Wincenty[11]. Cerkiew Świętej Trójcy położona jest na terenie rejonu kirowskiego i jest ona świątynią filialną podlegającą pod parafię przy cerkwi Narodzenia Pańskiego[11].
Remove ads
Uwagi
- Do 1885 Jekaterynburg należał do eparchii permskiej.
- Daty z okresu Imperium Rosyjskiego podane w Starym Stylu.
- W 1924 Jekaterynburg został przemianowany na Swierdłowsk, którą to nazwę nosił do 1991.
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads