Chmod

chmod (ang. change mode – zmiana atrybutu) – polecenie zmiany zezwoleń dostępu do plików w systemach uniksowych.

Użycie

chmod [opcje] uprawnienia plik

argument	znaczenie
-c, --changes	jak -v, ale podanie tylko kiedy zaszła zmiana
--no-preserve-root	bez traktowania katalogu '/' w specjalny sposób (domyślnie)
--preserve-root	odmowa rekursywnego działania na '/'
-f, --silent, --quiet	wyłączenie większości komunikatów o błędach
-v, --verbose	wypisanie informacji o każdym przetwarzanym pliku
--reference=plik_wzorcowy	użycie uprawnień pliku plik_wzorcowy zamiast wartości uprawnienia
-R, --recursive	zmiany też w plikach w podkatalogach
--help	wyświetlenie tego opisu i zakończenie
--version	wyświetlenie informacji o wersji i zakończenie

Opis klas użytkowników

• u – użytkownik (ang. user)
• g – grupa (ang. group)
• o – inni (ang. others)
• a – wszyscy (ang. all)

Uprawnienia

Istnieje kilka sposobów zapisu praw do danego pliku. Najpopularniejszymi są: system numeryczny, oraz literowy. Numerycznie chmod przyjmuje odpowiednią wartość potęgi dwójki dla każdego typu akcji (zapisu, odczytu, uruchomienia).

Typ zapisu	Prawo odczytu	Prawo zapisu	Prawo uruchomienia	Specjalne prawo uruchomienia	UID/GID	sticky bit
Potęga dwójki	22	21	20
Wartość w ósemkowym systemie liczbowym	4	2	1
Znak	r (ang. read)	w (ang. write)	x (ang. execute)	X	s	t

Aby zapisać uprawnienia w systemie numerycznym należy dodać liczby odpowiadające uprawnieniom, które chcemy przyznać. Należy tak postąpić osobno dla właściciela, grupy oraz innych, np. właściciel – wszystkie prawa, grupa – odczyt, inni – brak należy zapisać jako: 740.

Aby zapisać uprawnienia w systemie znakowym należy wpisać znak u, g, o lub a (patrz Opis parametrów) następnie znak:

• + jeżeli chcemy dodać uprawnienia,
• – jeżeli chcemy odebrać uprawnienia,
• = jeżeli chcemy zmienić uprawnienia (tzn. przypisać takie, jakie podamy),

a następnie odpowiednie oznaczenia z tabeli. Po przecinku można dopisać kolejne uprawnienia (np. u=rwx,g+rw,o-r wprowadza następujące zmiany:

• dla właściciela – ustawiono odczyt, zapis oraz wykonanie, ale to ostatnie tylko wtedy jeżeli ono już jest ustawione, w innych plikach pozostanie wyłączone,
• dla grupy – dodano odczyt i zapis,
• dla innych – odebrano odczyt.)

By zobaczyć jakie prawa ma dany plik, lub katalog wystarczy użyć polecenia ls z (opcją -l).

$ ls -l
razem 2844
drw-r--r--    1 user   admin       4096 maj 28 16:38 folder1/
drwxrwxr-x    6 user   admin       4096 maj 25 19:18 folder2/
drw-rw-r--    1 user   admin       4096 maj 26 15:56 folder3/

Tabela z interpretacją kodów ósemkowych

Cyfra	Prawa	Litera	Binarnie
0	Brak praw	---	000
1	Wykonywanie	--x	001
2	Zapis	-w-	010
3	Zapis i wykonanie	-wx	011
4	Odczyt	r--	100
5	Odczyt i wykonanie	r-x	101
6	Odczyt i zapis	rw-	110
7	Odczyt, zapis i wykonanie	rwx	111

Przykłady uprawnień

Prawa dostępu	Wartość liczbowa	Opis
-rw-------	600	Tylko właściciel ma prawo do odczytu i zapisu.
-rw-r--r--	644	Właściciel ma prawo do zapisu i odczytu, a reszta tylko prawo odczytu.
-rw-rw-rw-	666	Wszyscy mają prawo do odczytu i zapisu.
-rwx------	700	Tylko właściciel ma prawo do odczytu, zapisu, uruchomienia.
-rwxr-xr-x	755	Właściciel ma wszystkie prawa do pliku, reszta tylko prawo do odczytu i uruchomienia.
-rwxrwxrwx	777	Wszyscy mają wszystkie prawa do pliku.
-rwx--x--x	711	Wszystkie prawa ma właściciel, reszta tylko prawo uruchomienia.
drwx------	700	Właściciel katalogu ma pełne prawa do niego (katalogi mają literkę 'd' na początku zamiast '-')
drwxr--r--	744	Właściciel ma pełne prawa do katalogu, reszta ma prawo do odczytu.
-rwxr-xr-x	4755	Właściciel ma pełne prawa do pliku, grupa ma prawa odczytu i wykonania, reszta ma prawo odczytu i uruchamiania. Plik ma atrybut SUID (pierwsza cyfra w opcjach jest równa 4). Oznacza to, że plik wykonywalny, np. wywołuje proces i oddaje mu kontrole nad wykonaniem zadania. Bez opcji SUID proces działa z uprawnieniami użytkownika, który uruchomił plik, co czasami może powodować niewykonanie zadania, gdyż użytkownik nie miał dostatecznych uprawnień. Z opcją SUID proces pobiera uprawnienia właściciela pliku, najczęściej roota. Polecenie ping i uprawnienia do pliku wykonywalnego są przykładem wykorzystania tej opcji.

Przykłady użycia

• $ chmod a+w plik.txt — nadaje wszystkim uprawnienia do zmiany 'plik.txt',
• $ chmod o-x plik.txt — usuwa możliwość wykonywania 'plik.txt' przez pozostałych użytkowników,
• $ chmod go-rx plik.txt — usuwa możliwość odczytywania i wykonywania "plik.txt" przez grupę i pozostałych użytkowników.
• $ chmod -R 777 /home/user — wszyscy będą mogli zmieniać zawartość katalogu /home/user oraz jego podkatalogów, jak też czytać go i wykonywać zawarte w nim pliki

Zobacz też

• umask

Linki zewnętrzne

• Kalkulator ułatwiający liczbowe określenie praw do pliku
• chmod(1) – strona podręcznika systemu Linux