Chrobotek alpejski

Chrobotek alpejski, chrobotka alpejska (Cladonia stellaris (Opiz) Pouzar & Vězda) – gatunek grzybów z rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Chrobotek alpejski

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek alpejski
Nazwa systematyczna
Cladonia stellaris (Opiz) Pouzar & Vězda Preslia 43: 196 (1971)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1823 r. Philipp Maximilian Opiz nadając mu nazwę Cenomyce stellaris. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1971 r. Zdeněk Pouzar i Antonín Vězda, przenosząc go do rodzaju Cladonia^[1].

Synonimy naukowe^[3]:

• Cenomyce stellaris Opiz 1823
• Cladina stellaris (Opiz) Brodo 1976

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Charakterystyka

Plecha pierwotna zawiera glony protokokkoidalne, jest skorupiasta i bardzo wcześnie zanika. Plechę wtórną tworzą puste w środku krzaczkowate podecja o wysokości 2–10(15 cm). Mają pilśniowatą i nie pokrytą korą powierzchnię o barwie białawej, żółtawej lub szarozielonawej. Gałązki mają grubość 0,5–2,5 mm, rozgałęziają się najczęściej 4–dzielnie, a w miejscach rozgałęzień znajduje się otworek. Brak pędu głównego, wszystkie gałązki są takie same i wielokrotnie poczwórnie rozgałęzione, wskutek czego tworzą gęsty i mniej więcej kulisty krzaczek. Charakterystyczną cechą jest to, że końcówki gałązek nie brunatnieją. Reakcje barwne: podecja PD–, K–^[4].

Brązowe owocniki typu apotecjów lecideowych pojawiają się bardzo rzadko na szczycie gałązek. Mają średnicę 0,2–0,5 mm. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych i bezbarwnych askospor o rozmiarach 10–14 × 3–4,5 μm. Na szczytach gałązek występują także pyknidia z czerwoną i galaretowatą substancją w środku^[4].

Występowanie i siedlisko

Na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje tutaj głównie na obszarach o klimacie zimnym i arktycznym oraz w górach. Na półkuli południowej występuje tylko w Andach w Chile^[5]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczony do kategorii grzybów zagrożonych wymarciem (EN)^[6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[7].

W Polsce występuje tylko w północnej i wschodniej części, oraz w górach od regla górnego po piętro halne. Jest dość rzadki. Rośnie na ziemi, na torfowiskach wysokich oraz w borach chrobotkowych^[4].