Chrobotek gwiazdkowaty

Chrobotek gwiazdkowaty (Cladonia uncialis (L.) Weber ex F.H. Wigg.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Chrobotek gwiazdkowaty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek gwiazdkowaty
Nazwa systematyczna
Cladonia uncialis (L.) Weber ex F.H. Wigg. Prim. fl. holsat. (Kiliae): 90 (1780)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1]

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Cladonia uncialis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1780 r. Georg Heinrich Weber i Friedrich Heinrich Wiggers, przenosząc go do rodzaju Cladonia^[1].

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Występuje w dwóch podgatunkach^[1]:

• Cladonia uncialis subsp. biuncialis (Hoffm.) M. Choisy 1951
• Cladonia uncialis subsp. uncialis (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780

Charakterystyka

Plecha zawiera glony protokokkoidalne. W stanie suchym jest bardzo krucha, kruszy się w palcach. Łuskowata plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna ma postać rozgałęzionych podecjów o barwie słomkowożółtej, żółtoszarej lub szarozielonawej. Na powierzchni występują jasnozielone lub żółtozielone plamy. Podecja są na przekroju poprzecznym wałeczkowate i rozgałęzione widełkowato, bądź 3–5-dzielnie. W rozgałęzieniach zazwyczaj występuje otworek. Zakończenia gałązek są spiczaste, brązowe. Podecja pokryte są ciągłą lub areolkowatą korą, brak natomiast łusek i urwistków^[3][4]. Reakcje barwne: powierzchnia podecjów: K–, C– lub + głęboki żółty, PD–, UV+ (fluorescencja)^[4].

Na szczytach gałązek podecjum znajdują się brązowe pyknidia z czerwoną galaretką. Apotecja występują natomiast bardzo rzadko. Jeśli się pojawią, to na szczytach podecjów. Mają brązowe tarczki o średnicy 0,3–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych askospor o rozmiarach 10–15 × 3–3,5 μm^[3].

Metabolity wtórne: m.in. kwas usninowy^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach świata z wyjątkiem Antarktydy oraz na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj występuje również w Arktyce^[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju^[3].

Rośnie na próchnicznej lub piaszczystej glebie, głównie w lasach szpilkowych, na wrzosowiskach, wydmach, przydrożach^[3].