Chrobotek łagodny

Chrobotek łagodny, chrobotka łagodna (Cladonia mitis Sandst.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Chrobotek łagodny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek łagodny
Nazwa systematyczna
Cladonia mitis Sandst. Sandstede: Clad. Exs.: no. 55 (1918)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[3]:

• Cladina arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Burgaz 1994
• Cladina mitis (Sandst.) Mong. 1938
• Cladonia arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Ruoss 1987
• Cladonia arbuscula subsp. stictica Ruoss 1989
• Cladonia arbuscula var. mitis (Sandst.) Sipman
• Cladonia sylvatica var. mitis (Sandst.) Kušan 1932

Nazwa polska według opracowania W. Fałtynowicza^[2].

Czasami gatunek ten opisywany jest błędnie jako Cladonia sylvatica^[1], a w polskim piśmiennictwie mykologicznym jako chrobotek leśny (Cladonia arbuscula subsp. mitis)^[2].

Morfologia

Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to wyrastające z plechy pierwotnej krzaczkowate podecja o wysokości 3–7 cm i grubości 0,5–1 mm. Podecja są puste w środku, a ich pędzelkowate zakończenia są brunatne i lekko zagięte w jedną stronę. Kory brak, powierzchnia podecjów jest pilśniowata i ma bardzo jasną barwę – od jasnoszarobiałej do szarozielonawej. Smak łagodny. Reakcje barwne: podecja K–, Pd–^[4]

Owocniki pojawiają się bardzo rzadko na szczytach gałązek. Są to apotecja lecideowe o brązowych tarczkach i średnicy 0,3–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 7–13 × 2,5–5 μm. Często natomiast na szczytach gałązek występują brązowe pyknidy^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji i Australii. Brak go tylko w Afryce i na Antarktydzie (ale występuje na położonej na północ od niej w Antarktyce wyspie Elephant Island), znany jest także na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj jego północny zasięg sięga po Grenlandię^[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju^[4]. Był gatunkiem ściśle chronionym^[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków porostów chronionych^[7].

Rośnie w miejscach świetlistych i suchych: na wrzosowiskach, wydmach (często razem z szczotlichą siwą) i w świetlistych lasach sosnowych^[4].

Gatunki podobne

W Polsce występują cztery bardzo podobne gatunki chrobotków: leśny (Cladonia arbuscula), łagodny (Cladonia mitis), reniferowy (Cladonia rangiferina) i najeżony (Cladonia portentosa), wszystkie są pospolite i występują na podobnych siedliskach. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre z nich posiadają podgatunki, a jeszcze bardziej to, że te same gatunki opisywane są pod różnymi nazwami, w zależności od przyjętej taksonomii. Chrobotka łagodnego najłatwiej rozróżnić po smaku (ma łagodny), chrobotek najeżony tworzy najczęściej 3-dzielne rozgałęzienia, chrobotek reniferowy 3-4-dzielne i jest białoszary^[4].