Chrzest Chrystusa (obraz Andrei del Verrocchia)

Chrzest Chrystusa (wł. Battesimo di Cristo) – obraz olejny włoskiego rzeźbiarza i malarza renesansowego, przedstawiciela quattrocenta florenckiego Andrei del Verrocchia^[1]. Obraz przechowywany jest we florenckiej Galerii Uffizi^[2].

Chrzest Chrystusa

Battesimo di Cristo

Autor	Andrea del Verrocchio i Leonardo da Vinci
Data powstania	ok. 1470–1476
Medium	tempera i olej na desce
Wymiary	177 × 151 cm[1]
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Florencja
Lokalizacja	Galeria Uffizi

Autorzy obrazu

Obraz został wykonany na zlecenie klasztoru San Salvi z Florencji^[3]. Głównym autorem dzieła jest Verrocchio, ale w jego wykonaniu pomagali jego ówcześni uczniowie, m.in. Leonardo da Vinci i przypuszczalnie też Sandro Botticelli. Prace nad obrazem mogły rozpocząć się przed 1470 rokiem, a zakończyć około 1476 roku^[2]. Mistrz zaprojektował układ kompozycji oraz wykonał główne postacie Chrystusa i św. Jana Chrzciciela^[4]. Nieznany malarz (być może Francesco Botticini) namalował dłonie Boga Ojca na górze obrazu, palmę po lewej stronie i skalisty pejzaż po prawej stronie. Botticelli jest autorem twarzy anioła znajdującego się na drugim planie, widzianej frontalnie^[5]. Leonardo namalował anioła po lewej stronie, płynącą wodę obmywającą stopy Jezusa, kilka źdźbeł trawy oraz przemalował postać Chrystusa i zamglony krajobraz^{[1][2][3][6][7]}.

Z 1478 roku pochodzi rysunek Leonarda, uważany za szkic głowy anioła do obrazu^[8].

Według anegdoty podanej przez Vasariego po tym, jak Verrocchio namalował anioła z prawej strony, uznał wyższość swojego ucznia Leonarda, po czym porzucił całkowicie malarstwo^[2].

Na obrazie widoczny jest ślad odciśnięty przez szatę jednego z malarzy oraz ślady palców i dłoni, prawdopodobnie należących do Leonarda^[9]. Palcami wygładzano warstwy farby olejnej o niskiej pigmentacji, użyte do namalowania postaci Jezusa i krajobrazu^[10].

Tematyka obrazu

Obraz przedstawia Jezusa stojącego w rzece Jordan, którego chrzci św. Jan. Św. Jan ma wychudłą twarz. Jezus wykazuje pokorę, jego twarz jest niemal brzydka^[3]. Obok klęczy dwoje aniołów, trzymając w rękach zdjęte szaty^[11]. Anioł po lewej stronie jest skierowany w stronę świętego źródła^[2]. Jego postać harmonizuje kompozycję^[12]. Głowa anioła jest uniesiona do góry i zwrócona w prawo, twarz ukazano z profilu^[13][12]. Wyraźnie podkreślenie wygięcie nosa, ukazanie gałki ocznej wysuniętej spomiędzy powiek, ostre zaznaczenie fałdy karku oraz aureola wykazują zależność od stylu Verrocchia^[12].

Nad postaciami znajduje się gołębica symbolizujący Ducha Świętego, a nad nim widoczne są rozpostarte dłonie Boga Ojca^[9]. Gołębica przepędza drapieżnika, symbolizującego zło^[9]. Po lewej stronie rośnie palma, symbolizująca zbawienie i życie wieczne^[11].

Obraz namalowano farbami olejnymi. Technika ta była stosunkowo nowa wśród florenckich malarzy, do Włoch dotarła za sprawą flamandzkiego malarza Huga van der Goesa^[12].