Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
David Lean
brytyjski reżyser filmowy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
David Lean, CBE (ur. 25 marca 1908 w Croydon[1], zm. 16 kwietnia 1991 w Londynie[2]) – angielski reżyser filmowy, scenarzysta, montażysta i producent. Dwukrotny laureat nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego reżysera za filmy Most na rzece Kwai (1957) i Lawrence z Arabii (1962).
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Wychował się w rodzinie purytańskiej, a pierwszy film obejrzał w wieku 17 lat. Dla wytwórni filmowych zaczął pracować w 1928, początkowo podając herbatę, a następnie jako klapser. W latach 30. był już cenionym montażystą[3].
Wspólnie z dramaturgiem Noëlem Cowardem nakręcił w 1942 roku Nasz okręt, uznany za film wybitny oraz za esencję brytyjskiego kina wojennego. Jego bohaterem jest okręt HMS Torrin, który bierze udział w walkach z Niemcami w okolicach Krety w 1941 roku. Nie brak tu dramatycznych scen na morzu (atak na torpedowiec niemiecki czy próby ratowania się marynarzy) ukazanych na przemian z retrospekcjami na lądzie[4]. Lean założył wraz z Cowardem firmę Cineguild i zrealizowali kolejne filmy, będące adaptacjami sztuk Cowarda: Ta szczęśliwa rasa (1944), Spotkanie oraz Seans (oba w 1945)[3]. Ta szczęśliwa rasa po raz pierwszy ujawnia epicki talent Leana. Film, skupiający się na losach angielskiej rodziny w latach 1918–1939, pełen jest ładunku emocjonalnego, jego bohaterowie są niejednoznaczni, a przy tym wyraziści[5]. Melodramat Spotkanie przedstawia smutną historię platonicznego romansu Laury (Celia Johnson) i doktora Aleca (Trevor Howard), którzy poznali się na stacji kolejowej[6]. Film ten jest uznawany za „początek powojennego realizmu” w kinie brytyjskim[7]. Natomiast Seans to komedia fantastyczna, w której duch nawiedza dom angielskiego małżeństwa[8].
Następne dwa filmy Leana były adaptacjami Charlesa Dickensa: Wielkie nadzieje (1946) oraz Oliver Twist (1948)[3]. Wielkie nadzieje, uznawane za jeden z najlepszych filmów brytyjskich oraz za najbardziej udaną ekranizację prozy Dickensa, zawierają elementy filmu grozy. Cenione są za skalę i moc wizji[9]. Szczególnie zapada w pamięć sekwencja otwierająca film, z małym Pipem spotykającym na cmentarzu galernika[10]. Nie mniej przejmujący jest Oliver Twist – realistyczny i bezkompromisowy obraz Anglii XIX wieku[11].
W 1950 Cineguild zakończył działalność, a Lean rozpoczął współpracę z producentem Alexandrem Kordą[3]. Wybór Hobsona (1954) jest moralizatorską historią pijaka[10], a Urlop w Wenecji (1955), adaptacja sztuki The Time of the Cuckoo Arthura Laurentsa, ukazuje historię sekretarki Jane Hudson (Katharine Hepburn), spędzającej wakacje w Wenecji[12].
Owocem współpracy z amerykańską wytwórnią Columbia Pictures był dramat jeniecki Most na rzece Kwai (1957)[3]. Jego akcja toczy się w czasach II wojny światowej, a brytyjski pułkownik Nicholson (Alec Guinness), znajdujący się w obozie jenieckim, rządzonym przez japońskich wojskowych, walczy o godność i honor. Jeńcy budują nad tytułową rzeką Kwai most, który zamierzają wysadzić Amerykanie pod dowództwem majora Sheara (William Holden)[13]. Film został jedną z najbardziej dochodowych produkcji w historii kina[11].
Na kanwie losów brytyjskiego oficera T.E. Lawrence’a, biorącego udział w rewolcie arabskiej powstał ceniony film Lawrence z Arabii[3]. Film, uważany za arcydzieło zawierające spektakularne sceny, był inspiracją dla twórców takich jak George Lucas i Steven Spielberg[14].
Scenariusz Doktora Żywago (1965) powstał na podstawie powieści Borisa Pasternaka, ukazującej losy doktora Jurija Żywagi (Omar Sharif) na tle wydarzeń w Rosji toczących się od początku XX wieku aż po lata 30. Miłością życia lekarza była Lara (Julie Christie). Melodramat mimo krytycznych recenzji odniósł wielki sukces kasowy[14]. Ostatni film Leana – Podróż do Indii (1984), będący adaptacją Drogi do Indii E.M. Forstera, obrazuje konflikt klasowy w Indiach okresu kolonialnego[15].
Lean był sześciokrotnie żonaty i pięciokrotnie rozwiedziony[16]. Jego żonami były m.in. aktorki Kay Walsh (1940–1949) oraz Ann Todd (1949–1957)[1].
Remove ads
Filmografia
Na podstawie[17]
- 1942: Nasz okręt (In Which We Serve)
- 1944: Ta szczęśliwa rasa (This Happy Bread)
- 1945: Spotkanie (Brief Encounter)
- 1945: Seans (Blithe Spirit)
- 1946: Wielkie nadzieje (Great Expectations)
- 1948: Oliver Twist wg powieści Charlesa Dickensa
- 1949: Namiętni przyjaciele (The Passionate Friends)
- 1950: Madeleine
- 1952: Bariera dźwięku (The Sound Barrier)
- 1954: Wybór Hobsona (Hobson’s Choice)
- 1955: Urlop w Wenecji (Summertime)
- 1957: Most na rzece Kwai (The Bridge on the River Kwai) wg powieści Pierre’a Boulle
- 1962: Lawrence z Arabii (Lawrence of Arabia) wg wspomnień T.E. Lawrence’a
- 1965: Doktor Żywago (Doctor Zhivago) wg powieści Borisa Pasternaka
- 1970: Córka Ryana (Ryan’s Daughter)
- 1979: Lost and Found: The Story of Cook's Anchor (tv)
- 1984: Podróż do Indii (A Passage to India) wg powieści Edwarda M. Forstera
Remove ads
Nagrody i nominacje
Podsumowanie
Perspektywa
Nagroda Akademii Filmowej
Złoty Glob
Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie
Remove ads
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads