Centralny Dom Towarowy w Warszawie

Centralny Dom Towarowy^[2]^[3] (CDT), Centralny Dom Dziecka, Dom Towarowy „Smyk”, od 2018 budynek biurowy Cedet – budynek domu towarowego znajdujący się w Warszawie, pierwotnie pod adresem ul. Bracka 15/19, obecnie ul. Krucza 50.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

Budynek został zaprojektowany w latach 1947–1948 przez Zbigniewa Ihnatowicza oraz Jerzego Romańskiego i otwarty 22 lipca 1951 jako Centralny Dom Towarowy^[1]. W 1971 przeniesiono tam Centralny Dom Dziecka, mieszczący się wcześniej w Domu Towarowym Braci Jabłkowskich^[4]. Po zakończonej w 2018 przebudowie budynek biurowy Cedet.

CDT był przykładem architektury powojennego modernizmu. Gmach ukończono już po wprowadzeniu doktryny realizmu socjalistycznego (1949), przez co jego forma architektoniczna spotkała się z ostrą krytyką^[5]. Budynek był jak na ówczesne czasy bardzo nowoczesny i funkcjonalny.

Lata 1951–2014

Był to jeden z pierwszych budynków w PRL wyposażonych w podziemny garaż. Obiekt wolnostojący, składający się z trzech brył. Pierwsza ustawiona była frontem do Al. Jerozolimskich i będąca całkowicie przeszklonym budynkiem unoszącym się w powietrzu nad ziemią na słupach z żelazobetonu (fr. pilotis), druga w zamierzeniu miała być halą spożywczą ułożoną w kierunku północnym, trzecia zaś miała być biurowcem usytuowanym od strony ulicy Widok. Budynek miał wielkie dębowe okna ze szkłem giętym. Zainstalowano w nim niestosowane dotychczas w Polsce urządzenia przeciwsłoneczne. Na południowej stronie elewacji przewidziano umieszczenie specjalnej konstrukcji na reklamy i urządzenia przeciwpożarowe. Budynek zrealizował w pełni pięć zasad architektury nowoczesnej Le Corbusiera. Budynek zapisał się w historii jako wybitne dzieło funkcjonalizmu w architekturze polskiej XX wieku^[6].

Fasada od strony Al. Jerozolimskich była ozdobiona neonem w kształcie serpentyny zakończonej strzałką oraz ułożonymi pionowo literami „CDT”. Neon został zaprojektowany i wykonany w 1956 w NRD^[7]. Wnętrza budynku były przestronne i dobrze doświetlone, dzięki całkowitemu przeszkleniu wszystkich kondygnacji aż do czasu przebudowy, kiedy wymieniono przezroczyste szyby na przyciemniane.

W kwietniu 1952 na szóstym piętrze budynku otwarto restaurację „Stolica”^[8].

Na antresoli budynku znajduje się taras z widokiem na Al. Jerozolimskie, dawniej wykorzystywany przez popularną kawiarnię. Budynek jest również wyposażony w taras na dachu płaskim, który wykorzystywano w czasach PRL do organizowania pokazów mody^[9].

W środku budynku komunikacja była zapewniona poprzez 6 ośmioosobowych wind, a każde piętro wyposażone było w niezależne od pozostałych schody ruchome, były to drugie ruchome schody w Warszawie. Budynek posiadał również 4 windy towarowe. Dogodne wyjścia zapewniały 4 klatki schodowe, z których 2 skrajne, jako schody bezpieczeństwa, wyprowadzały bezpośrednio na ulice Bracką i Kruczą. W holu części handlowej przewidziano terakotę, na piętrach posadzkę dębową, a w podziemiach podłogę z betonu wzmacnianego szkłem lub stalowymi opiłkami.

Autorem logotypu CDT był Karol Śliwka^[10]. Część wystroju wnętrz, m.in. kawiarnię na antresoli, restaurację i dancing „Stolica”, zaprojektował architekt Jan Poliński^[11].

W latach 60. XX wieku Centralny Dom Towarowy był największym sklepem w Warszawie^[12]. W dwóch budynkach i podziemnych magazynach pracowało ok. 2000 osób^[12].

W niedzielę, 21 września 1975 roku ok. 20:00 w budynku wybuchł pożar^[13]. Zapaliło się szóste piętro z dywanami, wykładzinami podłogowymi i tkaninami^[13]. Pożar przeniósł się na niższe piętra i objął trzy piętra budynku. Pożar opanowano około północy, jednak jeszcze ok. 8.00 rano 6 sekcji straży pożarnej likwidowało ostatnie ogniska pożaru^[13].

Za przyczynę pożaru przyjęto zatarcie łożysk niewyłączonego mechanizmu schodów ruchomych. Podczas remontu zmieniono wiele z pierwotnego wyglądu budowli. Uproszczono fasadę i zrezygnowano z detali wykończenia. Odbudowany po pożarze budynek oddano do użytku 25 listopada 1977^[14].

Po remoncie dawny Centralny Dom Dziecka nazywano „Smyk” i stał się częścią Domów Towarowych Centrum. W 2000 roku DH Smyk został wydzielony ze spółki Domy Towarowe Centrum i powołano spółkę Smyk Sp. z o.o., która utworzyła markę sklepów z artykułami dla dzieci.

W 2006 główna bryła budynku (bez skrzydła biurowego i niskiej części mieszczącej delikatesy) została wpisana do rejestru zabytków^[15].

Cedet

W 2014 nowy właściciel nieruchomości, spółka Immobel, rozpoczął przebudowę budynku na biurowiec^[16]. Obiekt został zburzony z wyjątkiem konstrukcji żelazobetonowej od strony Alej Jerozolimskich^[16]. Tak duży zakres wyburzeń wywołał krytykę znawców architektury^[15]. Zaakceptował ją jednak wcześniej stołeczny konserwator zabytków, uznając, że był to jedyny fragment oryginalnej konstrukcji, który w niezmienionym kształcie przetrwał pożar w 1975^[16].

Budynek pod nazwą Cedet został oddany do użytku w maju 2018^[17]. Dobudowano do niego nowe skrzydło od strony północnej^[15]. Około 7 tys. m² przeznaczono na handel i usługi, a 15 tys. m² na biura^[15]. Na fasadzie odtworzono neon, a wewnątrz gmachu głównego, od drugiego piętra w górę, powstało patio^[15].

Centralny Dom Towarowy w Warszawie

Opis

Lata 1951–2014

Cedet

Budynek w kulturze masowej

Galeria

Przypisy

Bibliografia

Wikiwand - on