Dur brzuszny

Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis, daw. tyfus lub tyfus brzuszny) – ogólnoustrojowa choroba bakteryjna wywołana Gram-ujemnymi pałeczkami Salmonella enterica, serotyp Typhi (Salmonella Typhi). Wywołują ją bakterie z grupy salmonelli, które w temperaturze 60 °C giną już po kilkunastu minutach. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki Salmonella Typhi. Charakteryzuje się gorączką (powoli narastającą, aż do osiągnięcia ok. 40 stopni), krańcowym wyczerpaniem, bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie) i różową wysypką, tak zwaną „różyczką durową”, czyli rumieniową wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza. Tym objawom towarzyszy także powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych szyi oraz zapalenie spojówek. Pomimo gorączki występuje względne spowolnienie pracy serca – jest to objaw Fageta^[1].

Typowy objaw choroby – różowa wysypka

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Klasyfikacja ICD-10

Kod choroby	Nazwa choroby
ICD-10: A01	Dur brzuszny
ICD-10: A01.0	Dur brzuszny Zakażenia wywołane pałeczką Salmonella Typhi
ICD-10: A01.1	Dur rzekomy A
ICD-10: A01.2	Dur rzekomy B
ICD-10: A01.3	Dur rzekomy C
ICD-10: A01.4	Dur rzekomy, nieokreślony Zakażenia wywołane pałeczką Salmonella Paratyphi, bliżej nieokreślone

Profilaktyka

Dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem, a także picie tylko czystej wody z pewnego źródła i unikanie kontaktu z nieczystościami skażonymi bakteriami. Bardzo ważne jest mycie rąk przed jedzeniem i po wyjściu z ubikacji, ponieważ dur brzuszny (podobnie jak np. czerwonka) należy do tzw. chorób brudnych rąk (chory na dur brzuszny wydala zarazki z kałem).

Szczepienia

Dr Schreiber z San Augustine podaje szczepionkę przeciw durowi brzusznemu w wiejskiej szkole w hrabstwie San Augustine w Teksasie. Kwiecień 1943

Możliwe jest też przyjęcie szczepionki uodparniającej; odporność zyskuje się po jednej dawce na okres około 3 lat. Na polskim rynku dostępne są cztery szczepionki, z czego trzy podaje się poprzez wstrzyknięcie, a jedną z nich przyjmuje się doustnie:

• Typhim Vi – jednodawkowa szczepionka inaktywowana^[2]
• Ty – zawiera inaktywowane bakterie Salmonella Typhi, podaje się ją w trzech dawkach^[3]
• TyT – szczepionka uodparniająca na dur brzuszny oraz tężec^[4]
• Vivotif – szczepionka przyjmowana doustnie, zawierająca atenuowane (osłabione) szczepy bakterii chorobotwórczych^[5][6]

Rozpoznanie

• posiew krwi (warunek konieczny) oraz pomocniczo, jako podejrzenie, dodatni posiew w kierunku Salmonella Typhi moczu, kału lub plwociny. Objawami pomocniczymi w rozpoznaniu jest też występowanie niedokrwistości, leukopenii, małopłytkowości lub wystąpienie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego^[7].

Stadia duru brzusznego

• okres obrzmienia rdzeniastego (stadium intumescentiae medullaris)
• okres tworzenia się strupów (stadium crustosum)
• okres tworzenia się owrzodzeń (stadium ulcerationis)
• okres oczyszczania się owrzodzeń (stadium detersionis)

Leczenie

Wymaga leczenia antybiotykiem.

Stosowane antybiotyki to: ampicylina (8 g/dobę) przez okres gorączki, a także kilka dni po jej ustąpieniu. Alternatywne antybiotyki: ciprofloksacyna, cefoperazon. Stosowany z powodzeniem może być również sulfametoksazol z trimetoprimem (kotrimoksazol) i furazolidon. Konieczne jest wyrównanie poziomu płynów i elektrolitów^[7].

Rokowanie

Rokowanie dobre, jeżeli wcześnie leczony, przed wystąpieniem powikłań, a ogólny stan i odporność chorego przed chorobą nie jest upośledzona^[7].