Emil Schwanda

Emil Schwanda, także Szwanda (ur. 24 listopada 1864 w Dobrej, zm. 17 listopada 1946 w Sanoku) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, artysta malarz.

Grobowiec Emila Schwandy

Emil Schwanda

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1864 Dobra
Data i miejsce śmierci	17 listopada 1946 Sanok
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	77 Pułk Piechoty PKU Sanok
Stanowiska	komendant PKU
Odznaczenia

Życiorys

Emil Schwanda^[a] urodził się 24 listopada 1864 w Dobrej na Śląsku^[1]. Był synem Jana i Pauliny z domu Plisz^[1]. Został oficerem c. i k. Armii. Służył w 77 Galicyjskim Pułku Piechoty w Przemyślu. W latach 1910–1914 był komendantem Okręgu Uzupełnień Sambor, pozostając oficerem nadetatowym 77 pp^[2][3]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach.

W czasie służby awansował kolejno w korpusie oficerów piechoty na stopień: kadeta (1882)^[4], podporucznika (1886)^[5], kapitana II klasy (1896)^[6], kapitana I klasy (1900)^[7][8], majora (1 maja 1910)^[9][10], podpułkownika (1 listopada 1913)^[11].

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego^[12]. 15 lipca 1919 został mianowany komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok^[13].

Został awansowany do stopnia pułkownika w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (lokata 34). Jako pułkownik przeniesiony w stan spoczynku zamieszkiwał w Sanoku (1923^[14], 1924^[15], 1928^[16]). W 1934 jako pułkownik w stanie spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X, w grupie oficerów pozostających w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X^[17].

W latach 20. Emil Schwanda był jednym z dyrektorów uzdrowiska w Truskawcu^[18]. Był także malarzem^[19].

Do końca życia zamieszkiwał przy ulicy Płowieckiej 38 w sanockiej dzielnicy Zatorze^[20][1]. Zmarł 17 listopada 1946 w Sanoku^[1][21][22]. 19 listopada 1946 został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku^{[22][1][23][24]}.

Jego żoną była Bronisława (ur. 12 maja 1874 w Krakowie jako córka Jana Zielińskiego i Marii z domu Kreczyńskiej, nauczycielka i działaczka społeczna w Sanoku^[25], m.in. przewodnicząca Narodowej Organizacji Kobiet w Sanoku^[26], zmarła 16 kwietnia 1961 w Sanoku)^{[1][27][28][b]}.

Ordery i odznaczenia

austro-węgierskie

• Kawaler Orderu Franciszka Józefa – Austro-Węgry (1916)^[29]
• Krzyż Zasługi Wojskowej^[2]
• Krzyż za 25-letnią służbę wojskową dla oficerów^[2]
• Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii^[2]
• Krzyż Jubileuszowy Wojskowy^[2]
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913^[30]

Uwagi

1. Formę nazwiska Schwanda podały Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 oraz Księgi Zmarłych 1946–1958 i 1959-1975 Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Forma nazwiska Szwanda została wskazana na grobowcu rodzinnym.
2. Inskrypcja na grobowcu rodzinnym błędnie podała rok śmierci Bronisławy Schwandy: 16 kwietnia 1981.