Ezechiel Paritius

Ezechiel Paritius (ur. 16 kwietnia 1622 w Litomierzycach^[1], zm. w sierpniu 1671 w Brzegu^[1]) – nadworny artysta malarz ostatnich Piastów śląskich oraz malarz królewski w Polsce.

Ezechiel Paritius

Data i miejsce urodzenia	16 kwietnia 1622 Litomierzyce
Data i miejsce śmierci	w sierpniu 1671 Brzeg
Narodowość	śląska
Dziedzina sztuki	malarstwo portretowe
Epoka	barok
Ważne dzieła
Portret Martina Schmidta Portrety książąt legnicko-brzeskich: Jerzego III, Chrystiana oraz Ludwiki Anhalckiej

Portret Martina Schmidta – burmistrza Brzegu, miedzioryt Jacoba Sandrarta wg obrazu Ezechiela Paritiusa, 1668

Życiorys

Prawdopodobnie pochodził ze rodziny Paritiusów, wyznania ewangelickiego, którzy co najmniej od XVI wieku mieszkali na Śląsku^[a]. Wykształcenie artystyczne zdobył prawdopodobnie we Włoszech^[4][5]. W latach 40. przebywał w Warszawie na dworze polskiego magnata, Adama Kazanowskiego; tam został nadwornym malarzem królewskim w Polsce^[4][6]. Po śmierci Kazanowskiego w 1649 opuścił Warszawę i udał się na Śląsk; po krótkim pobycie w Byczynie, w 1651 zamieszkał we Wrocławiu, gdzie zamierzał uprawiać zawód portrecisty^[4][7]. W roku następnym doszło do zatargu Paritiusa z cechem malarzy, którzy zabronili mu uprawiania zawodu malarza-portrecisty na terenie miasta; zmuszony ciągłymi procesami, około 1654 lub 1655 opuścił Wrocław i udał się do Brzegu, gdzie został zatrudniony przez księcia legnicko-brzeskiego Jerzego III^[4][8]. 28 marca 1662 książę nadał artyście oficjalny tytuł nadwornego malarza dworu piastowskiego^[4][9].

Zmarł w połowie sierpnia 1671 w Brzegu, jego pogrzeb odbył się 18 sierpnia, został pochowany w krypcie kościoła św. Mikołaja^[1].

Twórczość artystyczna

Jego twórczość artystyczna jest mało znana, gdyż nie zachowało się żadne jego dzieło malarskie. Był głównie portrecistą, ale z przekazów źródłowych wiadomo, że oprócz portretów malował również obrazy o tematyce alegorycznej i religijnej (Zuzanna w kąpieli, Mojżesz, Dawid, Św. Piotr)^[10][11]. Dla zamku brzeskiego i oławskiego namalował portrety książąt legnicko-brzeskich (m.in. Jerzego III, Chrystiana oraz jego żony Ludwiki Anhalckiej); jest również autorem portretu burmistrza Brzegu – Martina Schmidta; portrety te znane są jedynie z miedziorytów sztycharzy Jana Baptysty Paraviciniego oraz Jacoba Sandrarta^[12][11].

Uwagi

1. Czeski badacz Józef Smolik identyfikuje Ezechiela Paritiusa z Ezechielem Sykorą (po polsku sikora), urodzonym 17 kwietnia 1622 roku w Litomyślu w Czechach^[2]. Na podstawie nieznanych wcześniej archiwaliów Aleksander Rombowski podważył tezę Smolika^[3].