Freeter

Freeter (jap. フリーター furītā) – japońskie określenie młodych ludzi pozostających bez stałego zatrudnienia – Japońskie Ministerstwo Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej do grupy „freeter” zalicza ludzi pomiędzy 15. a 34. rokiem życia zatrudnionych czasowo lub na pół etatu, poszukujących pracy czasowej lub na pół etatu oraz bezrobotnych (z wyłączeniem gospodyń domowych i studentów), którzy chcieliby podjąć pracę czasową lub na pół etatu^[1].

Nazwa

Słowo „freeter” pochodzi od jap. フリーター furītā, które pojawiło się w latach 80. XX w. Jest ono przykładem tworzenia nowych słów w japońszczyźnie ze słownictwa obcojęzycznego^[2].

Powstało z połączenia jap. フリー furī (odpowiednik ang. free „wolny”) lub jap. フリーランサー furīransā (odpowiednik ang. freelancer „wolny strzelec”) oraz jap. アルバイター arubaitā „osoba, która podejmuje pracę dorywczą” (z niem. Arbeiter „pracownik”); jap. アルバイト arubaito (od niem. Arbeit) oznacza „fuchę, chałturę, pracę na boku, pracę na część etatu”^[3]. Oba określenia – furīransā i arubaitā – odnoszą się do osób niezwiązanych umową o stałą pracę.

Początkowo terminem tym określano młodych ludzi, którzy rozmyślnie nie podejmowali stałej pracy, pomimo wakatów na rynku^[4]. Od 2004 roku grupę młodych ludzi bez wykształcenia (ang. education), pracy (ang. employment) i wyszkolenia zawodowego (ang. training) określa się skrótem NEET z ang. No Education, Employment or Training^[2].

Sytuacja na rynku pracy

Japoński Instytut Pracy wyróżnia dwie grupy „freeter”. Pierwsza grupa obejmuje młodych ludzi odrzucających pracę w korporacjach i związany z tym wyścig szczurów – rezygnujących ze stałego zatrudnienia z wyboru, do drugiej grupy należą ci ludzie, którzy nie mogą znaleźć stałej pracy^[5] – z powodu szybkiego rozwoju rynku pracy czasowej^[2]. Brak stałego zatrudnienia z wyboru był szczególnie popularny wśród absolwentów szkół wyższych w dużych miastach^[6]. Liczba „freeter” na japońskim rynku pracy oscyluje wokół 2 milionów – w latach 2002–2005 utrzymywała się powyżej 2 milionów, by spaść do 1,7 miliona w roku 2008, głównie dzięki zmniejszającej się liczbie „freeter” wśród ludzi pomiędzy 15 a 24 rokiem życia^[7].

Konsekwencje społeczne i gospodarcze

Konsekwencje społeczne pojawienia się grupy „freeter” to przede wszystkim odłożenie w czasie decyzji o małżeństwie i założeniu rodziny – prace dorywcze są nisko płatne, co nie pozwala młodym na wyprowadzenie się z domu rodzinnego i rozpoczęcie samodzielnego życia^[5]. „Freeter” pozostający na utrzymaniu rodziców nazywani są „parasite singles”^[2] (w wolnym tłum. pasożytujący kawalerowie/pasożytujące panny) – określenie to zostało wprowadzone w 1999 roku przez japońskiego socjologa Masahiro Yamadę z Tokyo Gakugei University^[8].

Wykształcenie się grupy „freeter” niezainteresowanej pracą w korporacjach spowodowało spadek liczby chętnych do odbywania szkoleń w miejscu pracy – pierwszego etapu kariery korporacyjnej, uważanego za podstawę sukcesu firm japońskich^[9]. Skutkuje to problemami z tworzeniem puli nowych wysoko wykwalifikowanych pracowników^[9]. Ponadto dla niewyszkolonych „freeter” znalezienie później stałego zatrudnienia stało się niemożliwe^[10]. „Freeter” postrzegani są jako zagrożenie dla systemu opieki społecznej^[10] – brak stałego zatrudnienia wiąże się z nieodprowadzaniem składek na ubezpieczenia społeczne, co z kolei przyczynia się do pogarszania wpływów do budżetu^[9].

Zobacz też

• niewolnictwo płacowe
• prekariat
• proletariat