Góra (wieś w powiecie międzychodzkim)

Góra – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków, nad północno-zachodnim brzegiem Jeziora Jaroszewskiego i północnym brzegu Jeziora Śremskiego oraz 8 innymi jeziorami, do których należą m.in. Bukowieczko, Wielkie, Moczydło i Głęboczek. Zlokalizowana 2,5 km od gminnego Sierakowa. Do sołectwa Góra należy „leśniczówka Góra” położona na przecięciu niebieskiego szlaku pieszego i rowerowego.

Ten artykuł dotyczy wsi Góra w woj. wielkopolskim, pow. międzychodzkim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Góra

wieś
Wieś Góra wraz z Jeziorem Wielkim widziane z powietrza
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	międzychodzki
Gmina	Sieraków
Wysokość	77,3 m n.p.m.
Liczba ludności (2012)	184
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-410[1]
Tablice rejestracyjne	PMI
SIMC	0594212
Położenie na mapie gminy Sieraków Góra
Położenie na mapie Polski Góra
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Góra
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Góra
52°37′21″N 16°04′26″E[2]

Historia

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1388 jako „Gora”, a w 1408 „Gorka”^[3] .

W 1450 miejscowość była wsią szlachecką i leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii Sieraków, a w 1510 w dekanacie Wronki. Wspominały ją historyczne dokumenty prawne, własnościowe oraz podatkowe. W latach 1388–1400 właścicielka majętności we wsi Katarzyna z mężem Sędziwojem z Uzarzewa przegrała proces z Dobiesławem Kwileckim o dziedziny Kłosowice i Góry, które ten miał odtąd posiadać tytułem wcześniejszego zastawu za 240 grzywien. W 1408 sąd zawyrokował, że Dobrogost Sierakowski ma uwolnić od roszczeń osób trzecich strumień, zwany Sułkowa Struga, położony pomiędzy dziedzinami Góra i Śrem, a jeżeli tego nie uczyni, to na Boże Narodzenie ma zapłacić 20 grzywien. W 1450 właścicielem wsi stał się wojewoda poznański Łukasz Górka, który za czwartą część wsi Radwaniec w powiecie koneckim oraz dopłatę 5000 złotych węgierskich kupił czwartą część miasta Sieraków wraz z wsią Góra od braci Dobiesława, Dobrogosta, Wojciecha i Bieniaka oraz ich matki Femy wdowie po Wierzbięcie z Sierakowa. W 1508 Łukasz Górka sprzedał altarii Św. Apolonii w katedrze poznańskiej 8 grzywien czynszu rocznego na wsiach Górka oraz Jaroszewo za 120 grzywien z zastrzeżeniem prawa wykupu. W 1512 król polski Zygmunt I Stary zezwolił Łukaszowi Górce kasztelanowi poznańskiemu oraz staroście generalnemu Wielkopolski, aby dał w dożywocie swojej żonie Katarzynie z Szamotuł swe dobra dziedziczne, m.in. Sieraków wraz z Górą^[3] .

W 1563 odnotowano we wsi pobór z 12 łanów. W 1560 opisano granicę między okolicznymi wsiami. Wymieniono kopiec narożny między miastem Sieraków i wsiami Góra oraz Kłosowice, który leży przy strudze zwaną Sucha, w pobliżu drogi ze wsi Debrzno i Chalin do Sierakowa; od tego kopca granica biegła drogą pomiędzy Sierakowem i Górą aż do nowych kopców ustawionych przy strudze, która płynie z jeziora przy wsi Jaroszewo. W 1564 biskup poznański pobierał ze wsi dziesięcinę w formie wiardunku z 8 łanów po 8 groszy, ogółem w wysokości 2 złotych polskich i 4 groszy. W 1577 płatnikiem poboru z miejscowości był Jakub Rokossowski, mąż Zofii Szamotulskiej, kasztelan śremski. W 1580 odnotowano odprowadzony przez niego podatek z 12 łanów oraz od jednego zagrodnika^[3] .

Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[4].

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej^[5]. Góra należała do okręgu sierakowskiego tego powiatu i stanowiła część majątku Sieraków, którego właścicielem był wówczas rząd pruski w Berlinie^[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 215 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 24 dymy (domostwa)^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

Gospodarka

Wieś jest niewielkim ośrodkiem przemysłu lekkiego i spożywczego. To także mały ośrodek usługowy (OSP, sklep wielobranżowy) i turystyczny (plaża, pole biwakowe, gospodarstwa agroturystyczne, jeziora i lasy). Zachowuje jednak charakter typowo rolniczy.

Przyroda

Wieś leży w bardzo atrakcyjnym położeniu. Z tego powodu przecinają się tutaj liczne szlaki turystyczne.

Okolice wsi Góra

Jeziora

W obrębie wsi położonych jest 7 jezior różnej wielkości. Poza tym przy granicach z innymi sołectwami Góra graniczy także z jeziorami Śremskim (od strony Chalina) i Jaroszewskim (od strony Sierakowa i Grobi). Największym jeziorem położonym w obrębie sołectwa jest Jezioro Wielkie, najmniejszym natomiast jezioro Okienko.

• Jezioro Jaroszewskie – płn.-zach. brzeg, najmniej zagospodarowany- otoczony zadrzewieniami i polami uprawnymi,
• Jezioro Śremskie – płn. brzeg, najgłębsze jezioro należące do wsi Chalin,
• Jezioro Bukowieczko – 6,55 ha, otoczone lasem bukowym;
• Jezioro Wielkie – położone w centrum wsi, zagospodarowane turystycznie: plaża, plac zabaw, boisko sportowe, palenisko, pole biwakowe, wypożyczalnia sprzętu wodnego. Po zachodniej stronie liczne działki letniskowe; 37,14 ha (10 lokata w gminie);
• Jezioro Krwawe (in. Krwawo) – 3,57 ha – najmniejsze w gminie powyżej 3 ha;
• Jezioro Widzno (in. Wydzno) – 6,19 ha – wciśnięte pomiędzy Jezioro Jaroszewskie i Wielkie, małe jezioro polodowcowe;
• Jezioro Okienko – najmniejsze jeziorko wsi;
• Jezioro Głęboczek – 23,85 ha; coraz popularniejsza alternatywa turystyczna dla Jeziora Wielkiego, przy zachodnim brzegu ciągnie się szlak niebieski PTTK;
• Jezioro Moczydło – 15,34 ha, na pograniczu ze wsią Kłosowice.

Ochrona przyrody

• Od 1991 r. wieś leży na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego, chroniącego unikatowy polodowcowy krajobraz Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego;
• W 2002 roku cała gmina Sieraków została włączona także w obszar specjalnej ochrony ptaków „Natura 2000” – Puszcza Notecka (PLB300015)^[6];
• Przy drodze gminnej do Grobi obok boiska piłkarskiego, utworzono użytek ekologiczny Jaskółcza Skarpa, chroniący miejsca lęgowe jaskółki brzegówki.

Turystyka

Szlaki piesze

• Szlak pieszy PTTK niebieski: (...) → Międzychód → Bielsko → Ławica→ Góra → Sieraków → przez Wartę → Bucharzewo → (...)
• Szlak pieszy PTTK czarny: Góra → Grobia → Jezioro Jaroszewskie → Sieraków → Lesionki → Lutom → Lutomek → (19,3 km)

Szlaki rowerowe

• Sierakowska sieć tras rowerowych, niebieska (R-8): z Bucharzewa przez Sieraków, Górę i Ławicę do trasy wojewódzkiej „Szlaku Stu Jezior” (18 km)
• Sierakowska sieć tras rowerowych, żółta (R-8): z Tucholi, przez Lutom do Góry (21,7 km)
• „Szlak Stu Jezior” (SSJ): z Międzychodu → (...) → Prusim → Chalin → jez. Wielkie w Górze→ Sieraków → Lesionki → (...) → Szamotuły (110,8 km)

Osobny artykuł: Szlaki turystyczne w powiecie międzychodzkim.

Agroturystyka

• Gospodarstwo agroturystyczne Zagroda z wiatrakiem

Przystań turystyczna w Górze przy Jez. Wielkim

• W 2014 r. Ochotnicza Straż Pożarna w Górze zrealizowała dużą inwestycję rekreacyjno-turystyczną dofinansowaną z Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007–2013”. Zadanie obejmowało wykonanie przystani turystycznej w Górze, utwardzenie terenu kostką brukową, wybudowanie boiska do siatkówki plażowej, a także wyposażenie obiektu w stojaki dla rowerów, maszt flagowy, kosz wraz ze zgniatarka, tablicę informacyjną, ławo-stół oraz infokioski i oświetlenie zasilane z ogniw fotowoltaicznych. Wykonane zadanie nosi tytuł: „Budowa przystani rowerowej z infrastrukturą towarzyszącą w Górze”. Inwestycja służy mieszkańcom Góry, a także odwiedzającym ten obszar turystom. Rowerzyści oraz piesi mogą w przystani odpocząć, poczytać o rybackich tradycjach regionu, uzyskać informację o walorach turystycznych, a nawet uwędzić rybę lub grillować.

Demografia

Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, na dzień 1 października 2012 r. Górę zamieszkiwały 184 osoby^[7]. Powierzchnia sołectwa wynosi 10,94 km²^[a], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 16,8 osób na km² w 2012 r.

Ludność Góry^[7][8]

rok	1970	1978	1998	1999	2010	2012
ludność	250	227	196	188	175	184

Uwagi

1. Dane Urzędu Gminy w Sierakowie. Powierzchnia obejmuje wszystkie obręby wsi sołeckiej.