Chalin (województwo wielkopolskie)

Chalin – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków.

Chalin

wieś
Wieś widziana z powietrza
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	międzychodzki
Gmina	Sieraków
Liczba ludności (2022)	21[1]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-410[2]
Tablice rejestracyjne	PMI
SIMC	0594181
Położenie na mapie gminy Sieraków Chalin
Położenie na mapie Polski Chalin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Chalin
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Chalin
52°36′08″N 16°02′30″E[3]

Najmniejsze pod względem ludności sołectwo w gminie Sieraków. Siedziba Ośrodka Edukacji Przyrodniczej Sierakowskiego Parku Krajobrazowego.

Nazwa

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XV wieku. Wymieniona pierwszy raz w łacińskim dokumencie z 1400 jako „Thalino, Chalino, Chwalin’’, 1581 „Chalim”^[4].

Historia

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do rodu Kwileckich, a później także do Śremskich, Izdbieńskich. W 1508 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego, w parafii Sieraków^[4].

Pierwszy zapis z 1400 odnotowuje Dobiesława z Kwilcza, Kwileckiego, który był w sporze sądowym ze Stanisławą alias Stronisławą żoną Wincentego z Krzestkowic (obecnie Krzeszkowice koło Pniew) o posag Urszuli matki Stronisławy zapisany jej na połowie części wsi Chalin. W 1527 Tomasz Śremski sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Janowi Izdbieńskiemu (z Izdebna koło Sierakowa) oraz jego spadkobiercom 6 grzywien czynszu rocznego z całych swoich częściach jakie posiadał we wsiach Śrem, Śrem Mały koło Sierakowa oraz wsi Chalin za sumę 100 grzywien. W 1560 odnotowana została droga biegnąca ze wsi Debrzno i Chalin do miasta Sierakowa. W 1581 przy opisie granic wsi Kurnatowice z Górą, Chalinem i Kwilczem wymieniono m.in. ostrowy od strony Chalina^[4].

Wieś odnotowano w historycznych rejestrach poborowych. W 1577 pobór podatkowy zapłacił Maciej Śremski. W 1580 Maciej ten zapłacił pobór od jednego zagrodnika, jednego najemnego robotnika zwanego ratajem z dwoma pługami, a także od młyna korzecznego. W 1581 odnotowano pobór z 2 łanów^[4].

W XVI w. własność Tomasza Śremskiego, w XIX w. – Kurnatowskich.

Wieś szlachecka Chalino położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[5].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej^[6]. Folwark Chalin należał do okręgu kwileckiego tego powiatu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Kurnatowski^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 103 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 8 dymów (domostw)^[6].

W początkach XX w. do 1939 roku wieś należała do Antkowskich. W latach 30. XX w. majętność oddano w dzierżawę. W 1939 roku dzierżawcą był Zurcher. Od ok. 1950 roku własność PGR-ów. W latach 60. część budynków folwarcznych i mieszkalnych, po zdewastowaniu, została rozebrana.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Od 1992 roku w zasobach AWRSP, a w 1993 roku sprzedany.

Zabytki

Zespół dworsko-folwarczny

W skład wchodzą:

a. Dwór (o skromnych cechach klasycystycznych) zbudowany został ok. poł. XIX wieku dla ówczesnego właściciela wsi, jak również działacza niepodległościowego Apolinarego Kurnatowskiego. Rozbudowany został prawdopodobnie w początku XX wieku. Najnowsze badania potwierdzają, że dwór w swych zrębach sięga początków XVII, a może nawet XVI wieku.

• murowany w XVIII w.,
• przebudowany ok. poł. XIX,
• remontowany 1987 i 1996–1997,

b. park krajobrazowy, koniec XIX,

Właścicielem dworu, parku i terenu przyległego jest Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego.

folwark

c. murowana chlewnia pracowników folwarku, 4. ćwierć XIX wieku,

d. stodoła (obecnie owczarnia), murowana w 1866, przebudowana w 1965 roku,

e. stodoła murowana w 1907 roku.

Folwark jest własnością prywatną.

Turystyka

Ze względu na bardzo atrakcyjne położenie wsi na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego, przez miejscowość przebiega mnóstwo pieszych i rowerowych szlaków turystycznych^[7].

Szlaki piesze

• III czarny szlak pieszy PTTK: Kwilcz → Rozbitek → Chalin → Kłosowice (16 km)
• Szlak pieszy PTTK niebieski: (...) →→ Międzychód → Bielsko → Ławica → Chalin – Góra → Sieraków → przez Wartę → Bucharzewo →→ (...)
• Piesze szlaki „międzychodzkie” – żółty: Sowia Góra → Międzychód → Zatom Stary → Ławica → Chalin → Prusim → „Dolina Kamionki” → Łowyń → Wierzbno (68,6 km)

Szlaki rowerowe

• Szlak Stu Jezior: czarny (R-8): Międzychód → Bielsko → jez. Koleńskie → Kolno → Kamionna → Prusim → Chalin → jez. Wielkie → Sieraków – Lesionki – Ryżyn → Chrzypsko Wielkie → Łężeczki → Białokosz → Gnuszyn → Szamotuły →→ (...)

Ścieżki dydaktyczne

Z Chalina wychodzą 3 ścieżki dydaktyczne^[8]:

• „Jary koło Chalina”,
• „Nad Jeziorem Małym w Chalinie”,
• „Ścieżka dydaktyczna w parku dworskim w Chalinie i nad Jeziorem Śremskim”.

Osobny artykuł: Szlaki turystyczne w powiecie międzychodzkim.

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej

We wsi funkcjonuje Ośrodek Edukacji Przyrodniczej. W jego ramach w 2017 otwarto obserwatorium astronomiczne (w 2014 utworzono tu Ostoję Ciemnego Nieba). Obserwatorium służyć ma edukacji dzieci i młodzieży, otwartym imprezom astronomicznym i badaniom naukowym. Zawiera zdalnie sterowany teleskop do astrofotografii, zestaw innych teleskopów i ręcznie sterowany teleskop Newtona^[9].

Demografia

Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, na dzień 1 października 2010 r. Chalin zamieszkiwały 23 osoby^[10]. Powierzchnia wsi wynosi 6,38 km²^[a], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 3,6 os. na km² w 2010 r. Chalin jest najmniejszą pod względem liczby mieszkańców wsią gminy.

Ludność Chalina^[10][11][12]

Rok	1970	1978	1998	1999	2008	2010
Ludność	65	43	27	24	24	23

Zobacz też

• Chalin
• Chalinek
• Jezioro Chalińskie Małe

Uwagi

1. Dane Urzędu Gminy w Sierakowie. Powierzchnia obejmuje wszystkie obręby wsi sołeckiej.