Giovanni Pacini

Giovanni Pacini (ur. 17 lutego 1796 w Katanii, zm. 6 grudnia 1867 w Pescii)^[1][2] – włoski kompozytor i pedagog; jeden z najpopularniejszych twórców opery włoskiej I poł. XIX wieku^[1][2].

Giovanni Pacini

Data i miejsce urodzenia	17 lutego 1796 Katania
Pochodzenie	niemieckie
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1867 Pescia
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycystyczna, muzyka romantyczna
Zawód	kompozytor, pedagog

Życiorys

Studia muzyczne rozpoczął u swojego ojca (znanego tenora)^[1][2]. Mając 12 lat wyjechał do Bolonii, gdzie uczył się śpiewu u Luigiego Marchesiego i kompozycji u Stanislao Matteiego. W latach 1809–1812 studiował w Wenecji kontrapunkt pod kierunkiem Bonaventury Furlanetta^[1][2][3].

W 1821 został kapelmistrzem na dworze księżniczki Marii Luizy Burbon-Parmeńskiej w Lukce. W latach 1822–1823 zastąpił Gioacchina Rossiniego na stanowisku dyrektora teatrów muzycznych w Neapolu^[1][2]. Kontrakt ten wymagał od Paciniego skomponowania dwóch oper rocznie^[2].

W 1837 wrócił jako kapelmistrz na dwór arcyksiążęcy w Lukce, ale po na trzech latach zrezygnował i skupił się na twórczości operowej^[1]. Swoje opery wystawiał w największych włoskich teatrach operowych m.in. w Neapolu, Florencji, Padwie, Pizie, Palermo, Rzymie, a także w Mediolanie i Wiedniu^[1][2].

Prowadził też działalność pedagogiczną w Viareggio, Florencji, Pescii i Parmie, gdzie w 1842 został mianowany dyrektorem nowej szkoły muzycznej, jednoczącej wszystkie szkoły muzyczne w księstwie i której był patronem przez blisko 60 lat (od śmierci w 1867 do 1924)^[1][2][3].

Twórczość

W muzyce operowej formą i melodyką nawiązywał początkowo do twórczości Rossiniego. Jednak po 1840 zmienił styl na bardziej dramatyczny^[1]. Zrezygnował wówczas ze względnie diatonicznego języka harmonicznego, eksperymentując z nagłymi modulacjami dla zwiększenia ekspresji lirycznych partii melodycznych^[2]. Wzbogacił również instrumentację i rozbudował ansamble kosztem części solowych. Tym samym stał się prekursorem stylu rozwiniętego później przez Giuseppe Verdiego^[1].

Pacini stworzył około 90 oper^[a][1]. Był jednym z najpopularniejszych włoskich kompozytorów operowych I poł. XIX wieku, choć – w opinii współczesnych muzykologów – oryginalnością i talentem nie dorównywał Rossiniemu, Donizettiemu czy Belliniemu^[1][2]. Jego najwybitniejszym dziełem jest opera Saffo, wystawiona po raz pierwszy w Neapolu w 1840^[1][2][3].

Poza twórczością operową skomponował też symfonię Dante (1863), utwory kameralne (6 kwartetów, oktet, 3 tria), 19 kantat okolicznościowych do tekstów świeckich oraz utwory religijne (9 oratoriów, msze, psalmy nieszporne, hymny, motety)^[1][2]. Opublikował też kilka prac z zakresu historii i historii muzyki^[1].

Wybrane opery

• 1813: Annetta e Lucindo, farsa comica
• 1817: Adelaide e Comingio, melodramma semiserio
• 1818: Il barone di Dolsheim, melodramma
• 1819: La sposa fedele, melodramma semiserio
• 1819: Il falegname di Livonia, melodramma
• 1820: La sacerdotessa d’Irminsul, melodramma eroico
• 1820: La schiava in Bagdad, melodramma
• 1820: La gioventù di Enrico V, melodramma giocoso
• 1821: Cesare in Egitto, melodramma eroico
• 1823: La vestale, melodramma serio
• 1823: Il Temistocle, dramma per musica
• 1824: Alessandro nell’Indie, dramma per musica
• 1825: Amazilia, dramma per musica
• 1825: L’ultimo giorno di Pompei, dramma per musica
• 1827: Gli Arabi nelle Gallie ossia Il trionfo della fede, melodramma serio
• 1828: I crociati a Tolemaide, melodramma serio
• 1829: Il contestabile di Chester, melodramma romantico
• 1831: Il corsaro, melodramma romantico
• 1832: Don Giovanni Tenorio, o Il convitato di pietra
• 1832: Ivanhoe, melodramma
• 1835: Carlo di Borgogna, melodramma romantico
• 1840: Saffo, tragedia lirica
• 1842: La fidanzata corsa, melodramma tragico
• 1843: Maria, regina d’Inghilterra, tragedia lirica
• 1843: Medea, melodramma tragico
• 1845: Lorenzino de’ Medici, tragedia lirica
• 1845: Bondelmonte, tragedia lirica
• 1845: Stella di Napoli, dramma lirico
• 1846: La regina di Cipro, dramma lirico
• 1848: Allan Cameron
• 1857: Niccolò de’ Lapi, melodramma tragico
• 1858: Il saltimbanco, dramma lirico

Uwagi

1. Zdaniem Chodkowskiego Pacini skomponował 73 opery^[3].