Gwoyeu Romatzyh

Gwoyeu Romatzyh (chiń. upr. 国语罗马字; chiń. trad. 國語羅馬字; pinyin Guóyǔ Luómǎzì, dosłownie „romanizacja języka narodowego”) – system transkrypcji języka mandaryńskiego, opracowany przez Zhao Yuanrena i rozwinięty przez grupę chińskich językoznawców w latach 1925-1926^[1]. Przy użyciu tego systemu opublikowano szereg podręczników i słowników.

Przykłady zapisu w Gwoyeu Romatzyh czterech różnych tonów dla tej samej sylaby "guo"

Charakterystyka

Szczególną cechą Gwoyeu Romatzyh jest oddanie tonów języka chińskiego przy pomocy różnych sposobów zapisu tej samej sylaby np. ai, air, ae i ay. Inne systemy wykorzystują w tym celu bądź znaki diakrytyczne, jak np. pinyin: āi, ái, ǎi, ài lub cyfry umieszczane po każdej sylabie, np. Wade-Giles: ai¹, ai², etc.).

Historia

W roku 1928 Chiny przyjęły Gwoyeu Romatzyh jako oficjalny system latynizacji języka mandaryńskiego, wykorzystując go np. w słownikach. System nie spotkał się jednak z uznaniem ze względu na swą złożoność. Drugą przyczyną było skupienie się na standardzie opartym na dialekcie pekińskim, który wówczas nie był jeszcze tak rozpowszechniony. Gwoyeu Romatzyh został w końcu zarzucony na korzyść konkurencyjnego pinyinu, lecz do tej pory istnieją pewne jego pozostałości np. w sposobie zapisu nazwy prowincji Shaanxi (Shǎnxī). Nazwa ta zapisywana w pinyinie bez użycia znaków diakrytycznych byłaby nie do odróżnienia od nazwy prowincji Shanxi (Shānxī).

Po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej system Gwoyeu Romantzyh został zarzucony i w latach 50. zastąpiony systemem hanyu pinyin. Na Tajwanie – mimo swojego skomplikowania sprawiającego, że w praktyce nie był stosowany – pozostał oficjalnym systemem aż do 1986 roku, kiedy to wprowadzono transkrypcję MPS II.

Przykłady

Chińskie znaki	你是一个中国人吗？
Gwoyeu Romatzyh	Nii shyh igeh Jornggwo ren ma?
Pinyin	Nǐ shì yīgè Zhōngguó rén ma?
Polski	Czy jesteś Chińczykiem?

Chińskie znaki	李美花下个星期要去山西还是陕西？
Gwoyeu Romatzyh	Lii Meeihua shiah geh shingchyi yaw chiuh Shanxi hairshih Shaanxi?
Pinyin	Lǐ Měihuā xià gè xīngqí yào qù Shānxī háishì Shǎnxī?
Polski	Czy Li Meihua udaje się do Shanxi czy Shaanxi w przyszłym tygodniu?