Hadrian IV

Hadrian IV (łac. Hadrianus IV), także Adrian IV (łac. Adrianus IV), właśc. Nicholas Breakspeare, pol. Mikołaj z Albano (ur. ok. 1100 w Abbots Langley, zm. 1 września 1159 w Anagni^[1]) – papież w okresie od 4 grudnia 1154 do 1 września 1159^[2]. Należał do kongregacji św. Rufina (Rufusa) w zakonie kanoników regularnych^[3]. Jedyny Anglik, który został papieżem.

Hadrian IV

Hadrianus Quartus

Nicholas Breakspeare
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	ok. 1100 Abbots Langley
Data i miejsce śmierci	1 września 1159 Anagni
Miejsce pochówku	Groty Watykańskie
Papież
Okres sprawowania	1154–1159
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	18 lub 25 grudnia 1149
Kreacja kardynalska	17 grudnia 1149 przez Eugeniusza III
Pontyfikat	4 grudnia 1154

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	18 lub 25 grudnia 1149
Miejscowość	Rzym
Konsekrator	Eugeniusz III
Konsekrowani biskupi Henryk z Uppsali 1153 Bruno 1155 Gerold von Oldenburg 1155

Życiorys

Wczesne życie

Z pochodzenia był Anglikiem – jedynym na Stolicy Piotrowej^[2]. Był synem mnicha Roberta z St Albans. Nicholas rozpoczął swoją edukację w St Albans, ale wkrótce potem wyjechał do Francji, gdzie przystąpił do kongregacji kanoników regularnych św. Rufusa^[2]. Tam doszedł do pozycji przeora, a następnie (ok. 1144–1146) opata wspólnoty^[4]. Wprowadził w konwencie surową dyscyplinę, co doprowadziło do konfliktu ze wspólnotą^[1]. Papież Eugeniusz III rozwiązał spór mianując Nicholasa kardynałem – biskupem Albano w grudniu 1149^[1]. W latach 1152–1154 pełnił funkcję legata papieskiego w Norwegii, gdzie ustanowił metropolię w Nidaros i zorganizował Kościół katolicki na zasadach reformy gregoriańskiej^[1]. Występuje jako świadek na bullach papieskich między 30 stycznia 1150 a 30 listopada 1154. 4 grudnia 1154, krótko po powrocie z Norwegii, został wybrany na papieża.

Pontyfikat

Hadrian IV początkowo kontynuował procesarską politykę poprzedników, licząc na pomoc Fryderyka Barbarossy w stłumieniu rebelii Arnolda z Brescii w Rzymie i zlikwidowania rzymskiej komuny miejskiej^[1]. Po napaści na dwóch kardynałów, papież obłożył Rzym interdyktem^[2]. Wkrótce potem doprowadził także do uwięzienia i skazania na śmierć, poprzez powieszenie i spalenie ciała, Arnolda^[5][2]. Na początku 1155 doszło do odnowienia zawartego dwa lata wcześniej traktatu sojuszniczego, a 18 czerwca 1155 papież koronował Fryderyka na cesarza^[1]. Już wtedy jednak doszło do pierwszych rozdźwięków. Obustronne uchybienia protokolarne w trakcie negocjacji oraz podczas samej uroczystości koronacyjnej, doprowadziły do pogorszenia wzajemnych stosunków, niewywiązanie się przez cesarza ze zobowiązań sojuszniczych posłużyło w końcu za pretekst do zerwania układu przez Hadriana IV i zawarcia w 1156 w Benewencie sojuszu z dotychczasowym przeciwnikiem królem Wilhelmem I sycylijskim^[1]. W tym samym roku doszło do uwięzienia w Burgundii papieskiego legata, arcybiskupa Eskila, co jeszcze bardziej pogorszyło stosunki z Cesarstwem. Dwaj legaci, Roland ze Sieny i Bernard od św. Klemensa, wysłani na obrady sejmu Rzeszy w Besançon w listopadzie 1157 zamiast złagodzenia konfliktu doprowadzili do jego eskalacji, wdając się w polemikę z cesarskim kanclerzem Rainaldem z Dassel, odnośnie do prawnych relacji między papieżem a cesarzem. Ostatecznie jednak, po osobistej interwencji Hadriana IV, uwolniono arcybiskupa Eskila.

W 1158 Fryderyk wkroczył z wojskami do północnej Italii (zajął Mediolan^[2]), gdzie podjął prób rewindykacji należnych mu regaliów. W listopadzie 1158, w Roncaglii (niedaleko Piacenzy) unieważnił samorządy miast lombardzkich, co wywołało z ich strony gwałtowną opozycję^[1]. Lombardczyków poparł również Hadrian IV, widząc w ustawach ronkalskich zagrożenie dla praw Kościoła. Latem 1159 zagroził cesarzowi ekskomuniką, jeśli w ciągu 40 dni nie odwoła ustaw^[1]. Zanim jednak minął ten termin, papież zmarł^[2].

Grób Hadriana IV

Hadrian IV mianował prawdopodobnie 11 nowych kardynałów. W 1155 ogłosił bullę protekcyjną dla diecezji wrocławskiej. Przypisuje mu się także wydanie bulli Laudabiliter, w której nadał królowi Anglii prawa do władania Irlandią, jednak autentyczność tej bulli jest kwestionowana^[1].