Hemoglobina glikowana

Hemoglobina glikowana (inaczej glikohemoglobina, GHB) powstaje wskutek glikacji globiny, która jest podstawowym składnikiem budowy hemoglobiny.

Istnieją różne frakcje hemoglobiny glikowanej, jednak wyłącznie frakcja HbA_1C znalazła zastosowanie w diagnostyce cukrzycy. Zawartość na poziomie 6,5% jest równoznaczne z rozpoznaniem cukrzycy. Powstaje ona wskutek przyłączenia cząsteczki glukozy do N-końcowej grupy aminowej łańcucha β-globiny.

Ponieważ błona erytrocytu jest przepuszczalna dla glukozy, ilość zawartej w nim hemoglobiny glikowanej odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu poprzednich 120 dni (czyli średniego czasu życia erytrocytu). Jest to przydatny retrospektywny wskaźnik glikemii, ponieważ istnieje związek między stężeniem glikohemoglobiny i średnią glikemią oraz ryzykiem powstania przewlekłych powikłań cukrzycowych.

Związek średniej glikemii
w okresie 3 msc. z HbA_1c^[1]

HbA1c (%)	Średnie stężenie glukozy w surowicy mg% (mmol/l)
6	126 (7,0)
7	154 (8,6)
8	183 (10,2)
9	212 (11,8)
10	240 (13,4)
11	269 (14,9)
12	298 (16,5)

Interpretacja wyniku i normy tego badania jest określana przez okresowo opracowywane eksperckie zalecenia, które są publikowane przez towarzystwa naukowe (w Polsce Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, na świecie American Diabetes Association). Prawidłowy poziom HbA1c u zdrowej osoby wynosi około 5%. Dla osób z cukrzycą PTD zaleca, aby wynik ten był równy lub poniżej 6,1–6,5%. Według szczegółowych zaleceń PTD z 2010 roku docelowy poziom HbA_1c powinien wynosić:

• ≤ 6,5% u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 o krótkim czasie trwania choroby
• ≤ 6,1% w cukrzycy ciężarnych

Diagnozowanie cukrzycy na podstawie HbA1c^[2]

HbA1c	Diagnoza
< 5,7%	Norma
5,7–6,4%	Stan przedcukrzycowy
> 6,5%	Cukrzyca

Ze względu na różne metody oznaczania, wartość progowa może się różnić między laboratoriami i zależy od stosowanej metody oznaczenia.

Podwyższone poziomy hemoglobiny glikowanej świadczą o złym wyrównaniu cukrzycy co wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju powikłań cukrzycy. Im stężenie hemoglobiny glikowanej jest wyższe, tym ryzyko rozwoju tych powikłań jest większe.

Oznaczenia HbA_1C mogą dawać niewiarygodne wyniki:

• przy obecności we krwi formy aldiminowej HbA_1C
• przy wariantach hemoglobiny powstających pod wpływem leków, alkoholu i w mocznicy
• w hemoglobinopatiach
• przy skróceniu czasu przeżycia erytrocytów (np. niedokrwistość hemolityczna)
• w hipertrójglicerydemii, w hiperbilirubinemii
• u osób dializowanych
• u osób przyjmujących erytropoetynę (EPO)
• w marskości wątroby
• u osób zakażonych wirusem HIV oraz stosujących leki przeciwretrowirusowe
• w ciąży i okresie okołoporodowym. ^[3]

Badanie hemoglobiny glikowanej powinno wykonywać się co 3 miesiące, a przy stabilnym przebiegu choroby oraz dobrym wyrównaniu metabolicznym raz na pół roku.

Sposób wykonania badania

Badanie HbA_1c wykonuje się z pełnej krwi żylnej pobranej na EDTA. Badanie nie musi być wykonywane na czczo. Istnieje kilka metod oznaczania HbA_1c, lecz rekomendowana jest wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC).

Zobacz też

• fruktozamina
• 1,5-anhydroglucitol