Drewniak szkarłatny

Drewniak szkarłatny (Hypoxylon fragiforme (Pers.) J. Kickx f.) – gatunek grzybów z rodziny Hypoxylaceae^[1].

Drewniak szkarłatny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	próchnilcowce
Rodzina	Hypoxylaceae
Rodzaj	drewniak
Gatunek	drewniak szkarłatny
Nazwa systematyczna
Hypoxylon fragiforme (Pers.) J. Kickx f. FI. crypt. Louvain (Bruxelles): 116 (1835)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypoxylon, Hypoxylaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1794 Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Sphaeria fragiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1835 Jean Kickx, przenosząc go do rodzaju Hypoxylon^[1].

Synonimów nazwy naukowej ma ponad 20^[2]:

Morfologia

Podkładka

Niemal okrągła lub półkolista, przypłaszczona. Pojedyncza ma średnicę 2–9 mm i wysokość 1,5–7 mm. Sąsiednie podkładki często zlewają się z sobą tworząc skupisko o nieregularnym kształcie. Powierzchnia o barwie rdzawej i nie jest gładka – występują na niej „kopczyki” perytecjów. Pod powierzchnią podkładek występują pomarańczowoczerwone granulki. Poniżej perytecjów rdzeń podkładki jest czarny^[3]. Starsze podkładki stopniowo zmieniają barwę, z rdzawych stają się brązowoczerwone, później brązowe, w końcu brązowoczarne^[4].

Perytecja

Jajowate, zanurzone w podkładce. Mają średnicę 0,25–0,38 mm, wysokość 0,45–0,65 mm.. Ostiole czarne, znajduje się na wysokości powierzchni podkładki, lub nieco wgłębione^[3]. Worki mają długość 135–180 μm i szerokość 7–10 μm. Powstające w nich zarodniki są ciemnobrązowe, elipsoidalne i nierównoboczne, często księżycowate. Mają rozmiar 10–15 × 4,8–6,8 µm^[5].

Anamorfa

W naturalnych warunkach obserwowano występowanie anamorfy tylko na leszczynie. Jest aksamitna, obejmująca podkładkę. Struktura wytwarzająca konidia jest bezbarwna, lub słabo wybarwiona. Komórki konidialne mają rozmiar 15-27 × 3–3,5  µm. Elipsoidalne lub niemal kuliste konidia mają rozmiar 4–4,8 × 3,5–4 µm^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na wyspach Oceanu Indyjskiego^[6]. W Polsce jest pospolity^[4].

Saprotrof rosnący na martwym drewnie drzew liściastych, na pniu, pniakach i na gałęziach. Jest częsty i występuje przez cały rok. Często rośnie w towarzystwie wrośniaka szorstkiego i wraz z nim należy do grzybów, które jako pierwsze zaczynają rozkładać martwe drewno^[7]. Występuje głównie na buku, ale obserwowano go także na brzozie, olszy, grabie, topoli, dębie, jarząbie i lipie^[5].

Na owocnikach drewniaka szkarłatnego pasożytuje inny, wytwarzający czerwone i kuliste owocniki grzyb – Dialonectria episphaeria^[8].

Gatunki podobne

Najbardziej podobny jest również pospolity drewniak pierzasty (Hypoxylon howeanum). Drewniak szkarłatny morfologicznie różni się od niego „kopczykami” perytecjów. Drewniak pierzasty ma bardziej gładką powierzchnię i tworzy charakterystyczną anaformę. Można je rozróżnić także mikroskopowo: d. szkarłatny ma większe zarodniki. Obydwa te gatunki mają ten sam chemotyp i czasami mieszają się z sobą. Czasami trudno jest ustalić, do którego z tych dwóch gatunków należy dana podkładka^[5]. Inne podobne gatunki^[4]:

• drewniak brunatny (Hypoxylon fuscum) występujący na leszczynie i na olszy i mniejszy (średnica do 4 mm)
• drewniak czerwonawy (Hypoxylon rutilum) też rosnący na buku. Odróżnić go można mikroskopowym badaniem zarodników (są mniejsze),