I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi

I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi – polska szkoła z siedzibą w Kołomyi w okresie II Rzeczypospolitej, od 1938 o statusie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego.

I Państwowe Liceum
i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka
w Kołomyi

gimnazjum / liceum ogólnokształcące
Widok budynku w 2009
Państwo	Polska
Miejscowość	Kołomyja
Adres	ul. Adama Mickiewicza 3
Data założenia	1875 (jako c.k. gimnazjum)
Data zamknięcia	1939
Patron	Kazimierz IV Jagiellończyk
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi
Położenie na mapie Ukrainy I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi
48°31′N 25°02′E

Tablica poświęcona St. Vincenzowi na budynku (2009)

Historia

W okresie zaboru austriackiego gimnazjum zostało założone w 1861^[1]. W 1871 kosztem gminy rozpoczęto budowę nowego budynku^[2], do którego w 1875 zostało przeniesione gimnazjum^[3]. Stanął on na miejscu dawnego zamku^[4]. W 1875 zorganizowano pierwszy egzamin dojrzałości^[1].

7 września 1892 C. K. Rada Szkolna Krajowa na podstawie zgody cesarza Franciszka Józefa, poleciła stworzyć w C.K. Gimnazjum równorzędną klasę pierwszą z językiem ruskim jako wykładowym. Przeprowadzono dodatkowy nabór i 21 września nastąpiło uroczyste otwarcie. Wziął w nim udział marszałek Rady Powiatowej kniaź Roman Puzyna^[5]. Opiekunem otwartej w 1892 pierwszej klasy ruskiej został były wychowanek kołomyjskiego gimnazjum, prof. Ludwik Salo^[5]. W roku szkolnym 1899/1900 było osiem klas z językiem ruskim jako wykładowym. Reskryptem z 9 marca 1900 roku przekształcono je w osobne gimnazjum^[6]. Rozpoczęło ono pracę 3 września 1900. Pierwszym dyrektorem został Sofron Niedzielski^[7]. Mieściło się w sąsiednim budynku i uczniowie tej szkoły wspólnie z uczniami gimnazjum z polskim językiem wykładowym korzystali z boiska i sali gimnastycznej, która mieściła się w osobnym budynku obok szkoły^[8].

1918-1939

W 1918 roku szkoła rozpoczęła pracę 23 września^[8]. 1 listopada Kołomyja została zajęta przez wojska ukraińskie^[8]. Przed świętami Bożego Narodzenia władze ukraińskie zarządzały od nauczycieli podpisania przyrzeczenia na wierność Ukrainie, jako warunek otwarcia szkoły po zakończeniu ferii^[8]. Ponieważ większość nauczycieli nie wyraziła zgody 11 stycznia 1919 roku szkoła została zajęta przez wojska ukraińskie, a 21 stycznia wprowadziło się tam gimnazjum ukraińskie^[8]. 20 lutego także tamta szkoła musiała opuścić budynek, gdyż umieszczono w nim szpital wojskowy^[8]. Polscy nauczyciele, aby uczniowie nie stracili roku zorganizowali tajne kursy, które prowadzono do maja 1919 roku^[8]. 24 maja 1919 Kołomyja została zajęta przez wojska rumuńskie, a te zezwoliły na otwarcie szkoły 1 czerwca^[8]. Pod koniec czerwca odbyły się egzaminy maturalne, a rok szkolny zakończono 1 lipca 1919 roku^[8].

23 sierpnia do Kołomyi wkroczyły wojska polskie^[8]. Nowy rok 1919/20 rozpoczęto dopiero 15 września, bo budynek szkolny wymagał remontu^[8]. Reskryptem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 3 października 1921 szkole nadano imię króla Kazimierza Jagiellończyka^[8]. W 1926 w gimnazjum w typie humanistycznym prowadzono osiem klas w 16 oddziałach, w których uczyło się 510 uczniów płci męskiej oraz 16 płci żeńskiej^[1]. Szkoła mieściła się w budynku przy ulicy Adama Mickiewicza 3^[9]

Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „I Państwowe Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi” zostało przekształcone w „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Kołomyi” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter męski, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym i matematyczno-fizycznym^[10]. Szkoła istniała do 1939 roku.

Po II wojnie światowej

Obecnie w państwie ukraińskim w dawnym gmachu Gimnazjum mieści się Kołomyjska Specjalistyczna Szkoła I-III Stopnia nr 1 im. Wasyla Stefanyka^[11].

Dyrektorzy

• Teodor Biłous^[1]
• Ambroży Stankowski^[1]
• Manuel Kiszakiewicz^[1]
• Kalikst Kruczkowski^[1]
• Aleksander Borkowski^[1]
• Emanuel Wolff^[1] (1883-1891)
• Józef Skupniewicz^[1] (1891-przynamniej 1914^[12])
• Stanisław Boroń (od ? do lat 30.)^{[8][13][14][15]}

Nauczyciele

Wśród nauczycieli byli członkowie krakowskiej Akademii Umiejętności oraz krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, m.in.: Leopold Wajgiel, Bonawentura Graszyński^[16], a także Józef Piotrowski^[17], Ludwik Salo, Wacław Borzemski, Zygmunt Klinger.

Absolwenci, uczniowie

• Łew Baczynski – ukraiński adwokat, polityk
• Henryk Bezeg – oficer Wojska Polskiego
• Marko Czeremszyna – ukraiński pisarz, prawnik, działacz społeczny
• Leopold Dallinger – polski duchowny rzymskokatolicki
• Stanisław Domański – polski lekarz, oficer, działacz społeczny
• Franciszek Kruszelnicki – polski prawnik
• Włodzimierz Kulczycki – polski lekarz weterynarii, zoolog, anatom zwierząt
• Mieczysław Nawarski – polski inżynier, urzędnik, oficer
• Ludwik Salo – nauczyciel
• Jan Scherff – prokurator
• Wasyl Stefanyk – ukraiński poeta, polityk, poseł do Rady Państwa w Wiedniu
• Alojzy Świątek – polski inżynier rolnik, profesor nadzwyczajny
• Kyryło Trylowski – ukraiński działacz społeczny i polityczny, adwokat, publicysta
• Stanisław Trzebunia – oficer Wojska Polskiego
• Stanisław Vincenz – polski pisarz, znawca Huculszczyzny i Pokucia
• Edmund Wełdycz – prawnik, oficer Wojska Polskiego