Włodzimierz Kulczycki

Włodzimierz Kulczycki herbu Sas^[1], ukr. Володимир Кульчицький^[2][a] – Wołodymyr Kulczycki (ur. 27 marca 1862 w Przemyślu, zm. 9 lub 10 maja 1936 we Lwowie) – lekarz weterynarii, zoolog, anatom zwierząt, profesor i rektor Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, kolekcjoner kobierców wschodnich.

Włodzimierz Kulczycki

Data i miejsce urodzenia	27 marca 1862 Przemyśl
Data i miejsce śmierci	10 maja 1936 Lwów
Profesor nauk weterynaryjnych
Alma Mater	Szkoła Weterynaryjna we Lwowie
Doktorat	1887
Profesura	1906
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek krajowy
Uczelnia	Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
Okres zatrudn.	1894-1934
Rektor

Piramidalny grobowiec Kulczyckich w Międzybrodziu

Życiorys

Pochodził z przemyskiej rodziny Kulczyckich narodowości rusińskiej i wyznania greckokatolickiego^[3][4]. Ukończył C. K. Gimnazjum w Kołomyi. Od 1882 odbywał studia w zakresie nauk przyrodniczych w Wiedniu i Lwowie^[4]. Tytuł doktora filozofii i chemii uzyskał we Lwowie w 1887^[4]. Następnie otrzymał także tytuł lekarza weterynarii po ukończeniu Szkoły Weterynaryjnej we Lwowie^[4]. Pracował jako asystent w katedrze zwierząt domowych, a ponadto pełnił funkcję kolejowego i miejskiego lekarza weterynarii^[4] koni w latach 1891-1905^[3]. Wykłady prowadził od 1894^[5]. W 1906 mianowany został profesorem zwyczajnym anatomii opisowej, histologii i embriologii na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Kierował katedrą anatomii opisowej zwierząt domowych. Okres I wojny światowej przetrwał w całości we Lwowie^[4]. W tym czasie jako jeden z trzech pracowników uczelni czuwał nad majątkiem Akademii^[5]. Od października 1917 do 1919 był rektorem uczelni^[5][6]. Był autorem wielu publikacji z zakresu zoologii i weterynarii. Ponadto wykładał w prywatnych Wyższych Kursach Ziemiańskich^[7]. W 1934 przeszedł na emeryturę^[4]. Akademia Medycyny Weterynaryjnej nadała mu tytuł doctor honoris causa^[4].

We Lwowie zamieszkiwał przy ulicy Snopkowskiej^[8]. Hobbystycznie interesowały go wschodnie i orientalne kobierce, dywany, kilimy i makaty (w tym tureckie, perskie, kaukaskie)^[8][9][10]. W 1906 zakupił pierwsze z nich, kolekcjonował je, gromadził wiedzę na ich temat, uczęszczał na organizowane wystawy (1926–1927, 1935 w Warszawie, 1928 we Lwowie, 1934 w Krakowie), a także publikował prace na ich temat^[3][11]. 10 lipca 2006 otwarto na Wawelu wystawę całości kolekcji rodziny Kulczyckich, składającej się z części zbytej w 1964 na Wawel, części przekazanej w 1977 do Zakopanego oraz części pozostałej przy rodzinie^[12].

Jego żoną była Maria Ludwika, z domu Michałowska (1870-1935)^[13], krewna Marii Skłodowskiej-Curie^[14], którą Włodzimierz Kulczycki przeżył o kilka miesięcy^[4]. Zmarł 9^[14] lub 10 maja 1936 we Lwowie. Zgodnie z ostatnią wolą małżeństwo Kulczyckich zostało pochowane w krypcie grobowej Kulczyckich i Dobrzańskich o piramidalnym kształcie^{[15][16][17][18]}, na cmentarzu przy Cerkwi Świętej Trójcy w Międzybrodziu koło Sanoka^[19]. Projektantką grobowca była jego siostrzenica, Iryna Dobrianska^[15], dyrektorka szkoły powszechnej w Międzybrodziu^[2][4][20], która zrealizowała go pierwotnie na potrzeby własnej rodziny na cmentarzu przy cerkwi. Włodzimierz Kulczycki wyjednał później u niej zgodę na pochowanie w nim swojej rodziny^[2]. Grobowiec ma wysokość 3 m i stanowi mini-replikę piramidy Cheopsa z Gizy nieopodal Kairu^[21][22], w wiernej proporcji 1:50^[b]. Pomysł stworzenia kształtu grobowca powstał po tym, jak Włodzimierz Kulczycki odwiedził osobiście egipską piramidę. Ponadto wejście jest podobne do istniejących w piramidach w Deir el-Medina^[23][24]. Na grobowcu znajdują się inskrypcje w języku polskim i ukraińskim^[c]. Ponadto nad nimi umieszczony jest krzyż maltański^[3].

Ich syn, dr Jerzy Kulczycki (1898-1974, archeolog), zgodnie z ostatnią wolą pochowany w rodzinnym grobowcu w Międzybrodziu^[2][4]). Po śmierci ojca przejął jego kolekcję, a część kobierców w stylu pałacowym i dworskim w 1964 trafiła na Zamek Królewski na Wawelu^[3][10] w wyniku sprzedaży^[9], a pozostała część w 1977 (po jego śmierci, za sprawą jego żony Anny Piotrowicz-Kulczyckiej^[25]) wykonana w stylu ludowym trafiła do Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, w którym została stworzona Galeria Sztuki im. Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich, utworzona w 1981^[10][26]. Znajduje się ona w drodze na Koziniec, obok Willi Pod Jedlami^[11].

W setną rocznicę pierwszego nabycia zabytkowych tkanin przez Włodzimierza Kulczyckiego, od czerwca do września 2006, zorganizowano tymczasową wystawę całej kolekcji na Wawelu w Krakowie^[8][9]. O kolekcji Kulczyckich opowiada film pt. Strażniczka, którego bohaterką jest Anna Piotrowicz-Kulczycka, opiekunka rodzinnej spuścizny^[25].

Po latach grupa lekarzy weterynarii sfinansowała remont piramidalnego grobowca w Międzybrodziu^[3].

Wybrane publikacje

• Afganistan i kraj turkomański (1885)
• Indianie Wenezueli, Guyany i Brazylii (1886)
• Tętnice skórne u psa (1889)
• Przypadek niezwykłej gałęzi tętnicy szczękowej zewnętrznej u konia (1890)
• Owady pasożytujące u ludzi i zwierząt domowych (1892)
• Homologia kończyn przednich i tylnych (1901)
• Kilka notatek z podróży (1902)
• Kobierce wschodnie XVII wieku w Muzeum Stauropigijnem we Lwowie (1910)
• Beiträge zur Kenntnis der orientalischen Gebetteppiche (1914)
• Lwowska Akademia weterynaryi w czasie inwazyi rosyjskiej (1919)
• Wschód mahometański: wystawa kobierców i innych wyrobów przemysłu artystycznego ze zbiorów lwowskich (1928)
• Kobierce mahometańskie (w: „Sztuki Piękne”, rocznik V z 1929)
• Wspomnienia z pierwszy lat lwowskiej uczelni weterynaryjnej (1932)
• Katalog wystawy kobierców mahometańskich i ceramiki azjatyckiej i europejskiej (1934)^[27]

Uwagi

1. Jak objaśnia historyk, Edward Zając, przedstawiciele rodu Kulczyckich niekiedy przyznawali się do narodowości polskiej lub ukraińskiej, zaś w tym przypadku Włodzimierz Kulczycki określił się jako wyznawcę wiary greckokatolickiej (w: Загадка надсянської піраміди (Waldemar Bałda, nasze-slowo.pl, 13 stycznia 2013)
2. Wymiar boku i krawędzi bocznych wynosi 4,5 m, co faktycznie stanowi proporcję 1:51 wobec piramidy Cheopsa.
3. Podpis ГРІБ КУЛЬЧИЦЬКИХ і ДОБРЯНСЬКИХ, pol. „Grób Kulczyckich i Dobrianskich” i inskrypcja Włodzimierza Kulczyckiego w języku ukraińskim, zaś inskrypcje jego żony i syna w języku polskim; Jacek Krzemiński. Tajemnice międzybrodzkiej piramidy. „Tygodnik Sanocki”. Nr 39 (568), s. 7, 27 września 2002.