Igrzyska herajskie

Igrzyska herajskie także heraje – starożytne igrzyska dla kobiet odbywające się w Olimpii w cyklu czteroletnim ku czci bogini Hery.

Rzeźba przedstawiająca biegaczkę w charakterystycznym chitonie, najprawdopodobniej rzymska kopia rzeźby greckiej z ok. 460 roku p.n.e.

Statuetka biegnącej lub tańczącej dziewczyny w charakterystycznym chitonie, ok. 520–500 p.n.e.

Historia

Igrzyska herajskie odbywały się co cztery lata ku czci bogini Hery w Olimpii i przeznaczone były wyłącznie dla kobiet^[1] . Najprawdopodobniej miały charakter panhelleński, choć nie jest to potwierdzone, i prawdopodobnie odbywały się tuż przed igrzyskami olimpijskimi dla mężczyzn^[1] . Zaczęto je organizować prawdopodobnie w VI w. p.n.e.^[2]

Wiedza o herajach pochodzi głównie z opisu greckiego geografa Pauzaniasza (II w. n.e.)^[1] [a].

Według mitu igrzyska herajskie założyła Hippodameja, żona Pelopsa^[1] . Hippodameja zebrała „Szesnaście Kobiet” i zorganizowała zawody ku czci Hery z wdzięczności za małżeństwo z Pelopsem^[4].

Pauzaniasz pisał, że „Szesnaście Kobiet” było politycznie zaangażowanych – było to 16 najstarszych i najbardziej szlachetnych kobiet z 16 miast Elisu, które działały na rzecz pokoju między Pisą a Elisem^[4] w grupie powołanej na mocy porozumienia między Pisą a Elisem w ok. 580 roku p.n.e.^[5] „Szesnaście Kobiet” zajęło się później organizacją igrzysk herajskich i tkaniem peplosu dla Hery^[5].

Według Pauzaniasza podczas igrzysk dziewczęta rywalizowały w jednej konkurencji – biegu na dystansie niepełnego stadionu (160,22 m)^[6] [b] – 5/6 pełnej długości stadionu^[1] . Zawody organizowano dla trzech grup wiekowych^[1] , dla dziewczynek i dziewcząt w wieku od 6 do 18 lat^[4].

Zwyciężczynie, podobnie jak zwycięzcy igrzysk olimpijskich, otrzymywały wieniec oliwny i część wołu ofiarowanego patronce igrzysk^[1] . Pauzaniasz pisze, że miały również prawo do wystawiania swojego „wizerunku” (ikones) w Altisie^[3]. Mogły być to zatem portrety lub posągi z plakietkami z ich imieniem^[3]. Wizerunki te były prezentowane w świątyni Hery – do dziś zachowały się nisze, w których je wystawiono^[1] .

Pauzaniasz podaje, że jedną z pierwszych zwyciężczyń była Chloris, córka Amfiona z Teb^[7]. Przy założeniu, że heraje były igrzyskami panhelleńskimi, niektórzy badacze sugerują, że igrzyska były wygrywane głównie przez dziewczęta ze Sparty^[8].

W przeciwieństwie do mężczyzn, którzy rywalizowali nago, dziewczęta biegały w krótkich chitonach, odsłaniających prawe ramię i pierś^[1] . Serwint (1993) zinterpretowała ten strój jako exomis – rodzaj męskiej tuniki, a igrzyska kobiece jako rytuał inicjacji przedślubnej^[9] [8].

Uwagi

1. Zob. Pauzaniasz, Wędrówka po Helladzie V 16,2–8^[3].
2. Chrystal (2017) podaje, że dystans wynosił 158 m^[4].