Stadion (miara)

Stadion (gr. στάδιον, łac. stadium) – grecka miara długości, powstała w starożytnej Grecji.

Ten artykuł dotyczy jednostki miary. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Była równa 600 stopom. Długość stopy w greckich miastach się różniła, np. stopa olimpijska przeliczona na współczesny system metryczny daje 0,3205 m, stopa attycka – 0,296 m, zaś stopa eginecka – 0,333 m^[1]. Bardzo zróżnicowana była więc długość stadionu (wartości te różnią się w wielu opracowaniach). Na przykład:

• w Olimpii – 192,27 m^[2][1] (192,28 m^[3]),
• w Delfach – 177,36 m^[3] lub 177,55 m^[2],
• w Atenach – 181,30^[3] lub 184,30 m^[2],
• w Epidauros – 177,55 m^[3] lub 181,30 m^[2],
• w Milecie – 177,36^[3],
• w Priene – 184,95 m^[3] lub 191,39 m^[2],
• w Delos – 167 m^[2],
• w Istmii – 165 m^[1].

Grecy uważali, że dystans jednego stadionu to odległość, jaką można było przebiec w najszybszym tempie bez odpoczynku lub na jednym oddechu^[1]. Według nich, takim wzorcowym biegaczem miał być Herakles (o jego biegu wzmiankuje m.in. Izydor z Sewilli)^[1].

Stadion stał się również podstawą dla innych większych miar odległości, np. dla konkurencji diaulos (δίαυλος)^[1], do wyścigów konnych hippikon (ιππικόν) = 4 stadia.

Do pomiarów obwodu Ziemi stadionów (stadiów) używał Eratostenes z Cyreny. Jeśli uznać (za irlandzkim astronomem Johnem Dreyerem), że stadion miał 157,5 m, to promień i obwód Ziemi wyliczone przez Eratostenesa są tylko o nieco ponad 1% mniejsze od obecnie znanych^[4].