Islam III Girej

Islam III Girej, w literaturze także Islam Gerej III (krymskotat. III İslâm Geray) (1604 – 10 lipca 1654^[1]) – władca Chanatu Krymskiego w latach 1644–1654, syn chana Selameta I Gireja^[2].

Islam III Girej

Islam III Girej – portret
chan krymski
Okres	od 1644 do 1654
Poprzednik	Mehmed IV Girej
Następca	Mehmed IV Girej
Dane biograficzne
Dynastia	Girejów
Data urodzenia	1604
Data śmierci	10 lipca 1654
Miejsce spoczynku	Cmentarz Chanów w Bachczysaraju
Ojciec	Selâmet I Girej
Rodzeństwo	Mehmed IV Girej

Życiorys

Islam III Girej na koniu.

W 1644 sułtan turecki Ibrahim Osmanli wyznaczył go chanem krymskim w miejsce jego młodszego brata Mehmeda IV.

W latach 40. XVII wieku Władysław IV wraz z najbliższymi współpracownikami (kanclerz Jerzy Ossoliński, hetman Stanisław Koniecpolski) planował wojnę Rzeczypospolitej przeciw Chanatowi Krymskiemu, której celem miała być jego likwidacja. W planowanej wojnie istotną rolę mieli odegrać Kozacy zaporoscy i Carstwo Rosyjskie, z którym Rzeczpospolita zawarła skierowany przeciw Chanatowi układ sojuszniczy. Fiasko planów wojennych króla w wyniku sprzeciwu sejmu 1646 roku było jedną z przyczyn wybuchu powstania kozackiego przeciw Rzeczypospolitej.

Ujawnienie przez Bohdana Chmielnickiego Islamowi III Girejowi posiadanych dokumentów przygotowań do wojny było motywem poparcia przez chana powstania Chmielnickiego. Było to trwające w latach 1648–1654 przymierze Chanatu z dotychczasowym śmiertelnym wrogiem – Kozaczyzną Zaporoską, skierowane przeciw Rzeczypospolitej. Wojska tatarskie pod wodzą Islama III wspierały Kozaków, biorąc udział w oblężeniu Zbaraża, bitwie pod Zborowem (1649), bitwie pod Beresteczkiem (1651)^[2]. Islam III był w 1649 mediatorem przy zawarciu ugody zborowskiej pomiędzy Kozaczyzną a Rzecząpospolitą. Korzystnym rozstrzygnięciem dla Chanatu zakończyło się także zablokowanie wojsk polskich pod Żwańcem w grudniu 1653. W 1654 po zawarciu w styczniu ugody w Perejasławiu i podporządkowaniu w jej konsekwencji Hetmanatu carowi Rosji, Islam III Girej zgodził się w kwietniu zawrzeć w Bachczysaraju ze strażnikiem wielkim koronnym Mariuszem Stanisławem Jaskólskim porozumienie i zmienić front, sprzymierzając Chanat z Rzecząpospolitą przeciw Kozaczyźnie i Moskwie^[2]. W tym samym roku zmarł nagle (po 17 czerwca 1654), według tradycji otruty przez pochodzącą z Ukrainy nałożnicę.

Został pochowany na Cmentarzu Chanów w Bachczysaraju. Jego grób nie zachował się.