Iwan Demianiuk

Jako żołnierz Armii Czerwonej dostał się do niewoli niemieckiej w maju 1942 roku^[3]. Jako chętny do pracy pomocniczej w SS został przeszkolony w obozie w Trawnikach^[4]. Był strażnikiem w Sobiborze od 27 marca do połowy września 1943 roku^[4]. W tym czasie przybyło z Holandii piętnaście transportów Żydów^[4]. Dwa transporty składały się z około 1300 dzieci w wieku od jednego do szesnastu lat^[4]. W późniejszym okresie był członkiem załogi obozu w Flossenbürgu^[4]. Przez niektórych ocalonych z Treblinki zidentyfikowany jako „Iwan Groźny”^[5].

Po wojnie Demianiuk spędził lata w obozach dla przesiedleńców w Europie^[4]. Jednak później dostał zatrudnienie w wojskowym korpusie transportowym w Regensburg w Niemczech^[4]. W 1950 roku komisja do spraw przesiedleńców przyznała Demianiukowi zaświadczenie o statusie przesiedleńca^[4]. Dokumentacja ta umożliwiła mu złożenie wniosku wizowego w konsulacie amerykańskim w Stuttgarcie w Niemczech w grudniu 1951 roku^[4]. We wniosku wizowym Demianiuk zaświadczył o byciu rolnikiem w Sobiborze od 1934 do 1943 roku^[4]. Jednocześnie zadeklarował, że był rolnikiem od września 1944 roku do maja 1945 roku w Monachium^[4]. Z rodziną przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych 9 lutego 1952 roku. Demianiukowie początkowo osiedlili się na farmie w pobliżu Decatur w stanie Indiana^[4]. Jednak ukraińscy przyjaciele z obozów dla przesiedleńców pomogli im przenieść się do Cleveland^[4]. Został naturalizowanym obywatelem w 1958 roku^[3].

Departament Sprawiedliwości rozpoczął śledztwo w sprawie domniemanej służby Demianiuka w Sobiborze w 1976 roku^[6]. Sąd stwierdził, że naturalizacja Demianiuka została uzyskana przez umyślne wprowadzenie w błąd co do istotnych faktów^[6]. W związku z podejrzeniami o sfałszowanie dokumentu imigracyjnego dotyczącego jego przeszłości, w 1981 roku został pozbawiony obywatelstwa amerykańskiego^[3]. W 1985 roku został aresztowany i osadzony w Misouri^[5]. 26 lutego 1986 roku został deportowany do Izraela^[5]. 25 kwietnia 1988 roku został skazany na śmierć za zbrodnie przeciwko ludzkości^[7]. Jednak Izraelski Sąd Najwyższy uchylił wyrok w 1993 roku z powodu licznych nieprawidłowości^[5]. Wówczas ponownie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych^[8]. W 1998 roku przywrócono mu obywatelstwo amerykańskie^[3]. 29 maja 2001 roku rozpoczął się ponowny proces jego denaturalizacji^[6]. Utracił obywatelstwo w 2004 roku^[9].

Postępowanie deportacyjne rozpoczęło się ponownie 17 grudnia 2004 roku^[4]. Sąd imigracyjny 16 czerwca 2005 roku oddalił wniosek Demianiuka o odroczenie wydalenia na podstawie Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur^[4]. Nie znalazł przesłanek potwierdzających stosowania tortur na Ukrainie^[4]. Opierając się na postanowieniu sądu rejonowego, uznał Demianiuka za przeznaczonego do wydalenia na podstawie jednoznacznych dowodów, wskazujących na bycie strażnikiem w obozach koncentracyjnych^[4]. 28 grudnia 2005 roku sędzia nakazał wydalenie Demianiuka na Ukrainę lub alternatywnie do Niemiec lub Polski^[4]. Urząd ds. Odwołań Imigracyjnych oddaliła odwołania Demianiuka od decyzji w sprawie nakazu wydalenia^[4]. Sąd apelacyjny w styczniu 2008 roku podtrzymał nakaz wydalenia Demianiuka^[4] Sąd Najwyższy odmówił rewizji w maju następnego roku^[4]. Kraje docelowe początkowo odmówiły przyjęcia mężczyzny^[6], jednak Niemcy w późniejszym okresie wnioskowały o przekazanie mężczyzny^[3].

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych 7 maja 2009 roku ostatecznie odmówił wstrzymania jego deportacji do Niemiec^[10]. 8 maja 2009 został oddany w ręce agentów imigracyjnych i dwa dni później został przewieziony ze swojego domu na przedmieściach Cleveland do budynku władz federalnych w Cleveland. Według doniesień mediów, Demjanjuk miał być niezwłocznie przewieziony specjalnym samolotem do Monachium i postawiony przed niemieckim wymiarem sprawiedliwości^[11]^[12]. 11 maja 2009 roku został deportowany do Niemiec^[6]. Został natychmiast aresztowany^[6].

Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu zajmowała się sprawą od 1993 roku. Jednak nie znaleziono dowodów potwierdzających, że radzieccy jeńcy zamordowali kogokolwiek w Sobiborze^[4]. Jeden z prokuratorów biura w Ludwigsburgu wniósł oskarżenie przeciwko Demianiukowi bez dowodów popełnienia konkretnego przestępstwa^[4]. W 2009 roku prokuratura w Monachium oskarżyła mężczyznę o współudział w zbrodniach w obozie w Sobiborze^[4]. Został oskarżony o powiązanie ze śmiercią co najmniej 28 060 osób^[4]. Uznano, że jedynym celem Sobiboru było mordowanie Żydów. W związku z tym wszyscy członkowie personelu obozie mieli świadomość popełnianych zbrodni^[4]. Sąd orzekł, że Demianiuk należał do załogi strażników obozu i przyczynił się do śmierci deportowanych^[4]. Lekarze zgodzili się na postawienie oskarżonego przed sądem, jednak zalecili, aby przesłuchania ograniczyły się do dwóch półtoragodzinnych sesji dziennie^[13]. Proces rozpoczął się 30 listopada 2009^[14]. Obrońca Demianiuka zarzucił sędziom i prokuraturze stronniczość^[15].

12 maja 2011 roku został uznany winnym współudziału w morderstwach więźniów w Sobiborze^[6]. Otrzymał wyrok pięciu lat pozbawienia wolności^[6]. Jednocześnie sąd na poczet kary zaliczył dwa lata spędzone w areszcie^[6]. Został zwolniony na okres postępowania apelacyjnego^[6]. Mężczyzna zmarł w marcu 2012 roku w domu opieki w południowej Bawarii przed wydaniem prawomocnego wyroku^[16].

Potomkowie Niemanna przekazali albumy z niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Na dwóch fotografiach został uwieczniony ukraiński zbrodniarz. Zostały zbadane przy pomocy Krajowego Urzędu Kryminalnego Badenii-Wirtembergii za pomocą porównania zdjęć biometrycznych^[17].

Życiorys

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on